Rustgevende middelen voor katten

Rustgevende middelen en producten kunnen katten ondersteunen om net iets beter om te gaan met alledaagse milde stress. Nog veel meer dan mensen, kunnen katten van tijd tot tijd gestrest raken. Zeker als ze vroeggescheiden zijn. Katten zijn stressgevoelige dieren die zich snel onveilig voelen en niet zo goed tegen veranderingen kunnen.

Het is bijvoorbeeld stressvol voor je kat wanneer je meubels anders neerzet, omdat je lekker met de voorjaarschoonmaak bezig bent. Als je kat tijdelijk niet op zijn favoriete kleedje kan slapen omdat de visite op die plek zit, geeft dat een beetje stress. Wanneer de klok een uur teruggaat en je kat ineens zijn natvoer op een andere tijd krijgt, kan hij daardoor gestrest raken.

Ook een teveel of een te weinig prikkels zorgen voor stress. Prikkels omvat alle informatie die binnenkomt via de kat zijn zintuigen (zicht, gehoor, reuk, smaak, gevoel). Bij te weinig prikkels gaat de kat zich vervelen en lamlendig voelen. Bij overprikkeling krijgt de kat teveel prikkels, bijvoorbeeld door langdurig lawaai of constant aangeraakt worden.

Er zijn verschillende soorten producten beschikbaar voor het verlichten van stress en angst bij katten, waaronder kruidenmengsels, druppeltjes, sprays en plug-ins. Daarnaast bestaan er gedragsmedicijnen zoals clomicalm of gabapentine die voorgeschreven worden door de dierenarts.

In deze blog bespreken we bekende en onbekende, goed werkende producten die katten beter helpen te ontspannen. Je kunt je kat zich veiliger laten voelen door veilige hoge en verstopplekken te maken. Het verspreiden van de kat zijn eigen geur speelt een grote rol bij het verminderen van stress en angst. En er zijn ook natuurlijke rustgevende middelen die kunnen ondersteunen.

Hoe gaan katten in de natuur om met stress?

Het is rustgevend voor een kat wanneer hij omringt is met zijn eigen vertrouwde geur

In de natuur hebben dieren ook te maken met stress, bijvoorbeeld door honger, ziekte, ongevallen, parasieten, roofdieren of gevechten. Daar gaan dieren op een bepaalde manier mee om. De kat is vooral een probleem vermijdend dier, zo gaan katten conflicten met elkaar bijvoorbeeld liever uit de weg. Ze communiceren daarom met elkaar op veilige afstand. Bijvoorbeeld door goed zichtbare krabbels aan te brengen. Maar ook door het verspreiden van de eigen geur.

De kat zijn eigen geur kalmeert katten het meest

Elke kat bezit zijn eigen unieke geur waaraan ze elkaar onderling ook herkennen. Ook de leefomgeving ruikt herkenbaar en vertrouwt als de kat zijn eigen geur daar hangt. Deze geur moet de kat elke dag weer opnieuw aanbrengen omdat deze vervaagd. Een plek waarin de kat omringt is door zijn eigen geur, werkt het meest rustgevend. 

Katten worden rustig als ze nauwelijks zichtbaar zijn, bijvoorbeeld verstopt in een kartonnen doos

Wanneer de kat zijn vermijdende gedrag niet werkt en hij toch te maken krijgt met een spannende gebeurtenis, zal hij toch moeten reageren. Wanneer katten zich bedreigd voelen, kunnen ze de hoogte opzoeken, wegrennen, zich verstoppen of aanvallen.

Dat laatste doen ze vooral als het gevaar erg dichtbij is en er geen tijd of ruimte is voor de andere opties. Het liefst zoekt de kat een veilige plek zodat hij niet hoeft te vechten of te rennen.

Hoe hoger katten zitten en hoe minder zichtbaar ze zijn, hoe veiliger zij zich voelen en des te sneller zij zich weer kunnen ontspannen. Ook zieke en door parasieten verzwakte en kwetsbare katten zullen veilige plekken willen opzoeken. Dat is ook de reden waarom zieke katten vaak in de kattenbak gaan zitten, om toch maar iets van beschutting te hebben.

Een kartonnen doos is al een goedwerkende manier gebleken om stress bij opvangkatten te verminderen. Verstoppen is een hele belangrijke manier voor katten om met stressvolle gebeurtenissen om te gaan.

Bij hevige of aanhoudende stress werken rustgevende producten niet

Het is goed om je te realiseren dat deze producten geen op zichzelf staande oplossing zijn voor katten die last hebben van hevige of aanhoudende angst of stress. Bij hevige of langdurige stress ontstaan ook de meeste gedragsproblemen. Als hier sprake van is, is er veel meer nodig dan het gebruik van alleen deze ondersteunende middelen.

Dat komt omdat heel heftige stress of stress die lang aanhoudt de kat zijn hele stresssysteem kan ontregelen. Een verstoord stresssysteem herstellen kost veel tijd en gaat niet vanzelf. Aangezien de rustgevende producten maar heel even een klein beetje ontspanning geven, werken deze onvoldoende of helemaal niet in zo’n situatie.

Een klein beetje stress kan ondersteund worden met iets dat eventjes een beetje ontspanning geeft. Een verstoord stresssysteem kan daarmee niet worden hersteld. Daar is niet één oplossing voor.

Wanneer je kat last heeft van onderstaande gedragsproblemen, kun je het beste op zoek naar de oorzaak van het probleem (eventueel samen met een kattengedragstherapeut) en van daaruit naar een echte oplossing:

• Plassen in huis
• Verlatingsangst
• Ruzie tussen katten
• Voerfrustratie
• Dwangmatig, herhalend gedrag
• Agressie

Rustgevende producten voor katten werken alleen bij kortdurende, milde stress of angst

Wanneer een kat een beetje stress ervaart, dan maakt zijn lijfje even meer stresshormonen aan. Deze zorgen voor allerlei veranderingen in het lijf van de kat. Zo gaat zijn hart sneller slaan, zijn bloed sneller stromen en de spieren spannen zich aan. De kat ervaart een gejaagd gevoel en zijn lijf maakt zich klaar voor actie. Zodra de kat zich na zo’n stressvolle gebeurtenis weer veilig voelt, kan hij zich ontspannen. De stresshormonen zakken dan weer en er is niks meer aan de hand.

Een kat met een gezond stressysteem kan prima herstellen van een beetje stress. Bij milde, korte stressmomenten kan een rustgevend product dat heel even een beetje kalmerend werkt, helpen om de kat iets sneller te ontspannen

De kat kan op een aantal manieren weer rustig worden:

1. Door even rustig op een veilige plek te zitten
2. Een uitlaatklep zoals spelen vermindert stress
3. Valeriaan en matatabi zijn natuurlijke kruiden waardoor je kat eventjes een beetje ontspant
4. De eigen geur afgeven zorgt ook voor een vertrouwd en veilig gevoel
5. Een kunstmatig nagemaakte kattengeur kan de kat ook het idee geven dat de omgeving vertrouwd en veilig is

Wil je gedragsproblemen door een stapeling van stress voorkomen? Geef je kat dan voldoende mogelijkheden om op een katspecifieke manier om te kunnen gaan met stressvolle gebeurtenissen. Hierdoor kan de kat zich weer snel ontspannen en kunnen de stresshormonen snel dalen.

Hieronder zetten we enkele rustgevende middelen voor je op een rijtje.

Veilige hoge uitkijkplekken en voldoende verstopplekken

Het meest natuurlijk is het voor de kat om de veiligheid op te zoeken bij stress. Daarvoor moet hij overal in huis de hoogte in kunnen en zich makkelijk kunnen verstoppen.

Spelen vermindert stress bij katten meteen

Wanneer je even speelt met je kat, help je hem te ontspannen. Spelen vermindert spanning namelijk direct. De beste kattenspeeltjes trekken zijn aandacht en stimuleren het jachtinstinct van de kat. Een speelhengel met verwisselbare, levensechte prooien voldoet hieraan.

Kattenkruiden (valeriaan, matatabi) 

Katten worden aangetrokken door de vluchtige stoffen van sommige plantensoorten. Wanneer ze deze planten ruiken, roept dat schijnbaar gelukzalig gedrag op. Interessant is dat de effecten bij katten alleen worden geproduceerd wanneer ze het ruiken, niet wanneer het oraal wordt toegediend. Rustgevende kattenkruiden kunnen de kat ook ondersteunen bij milde stress. Rustgevende kattenkruiden ontspannen de kat een beetje voor een korte tijd. Het fijnst is het wanneer de kat deze middelen zelf kan opzoeken wanneer hij er behoefte aan heeft. Je kunt bijvoorbeeld een matatabi stokje neerleggen en een bakje met wat gedroogde valeriaanwortel neerzetten. De werking is een minuut of 10-15, hierna merkt de kat er niks meer van.

Dit is ook de reden waarom producten die de kat constant met valeriaan omringen zoals verdampers en halsbandjes, meestal niet goed werken. Sterker nog, zij kunnen mogelijk averechts werken. Deze producten dwingen de kat om constant met een vreemde, sterke geur omringt te zijn.

Natuurlijke supplementen zoals tabletten met valeriaan werken niet

De werking van natuurlijke supplementen in de vorm van tabletten met valeriaan of citroenmelliseblad wordt niet wetenschappelijk ondersteund. De werking van valeriaan is kortdurig en werkt maar licht rustgevend. Het maakt daarom geen merkbaar verschil bij hevige angst en stress. Maar er is vanuit de literatuur geen onderbouwing bekend dat het oraal toedienen van valeriaan zou helpen tegen angst of stress bij katten.

Daarnaast kan dit ook mogelijk averechts werken omdat de meeste katten gestrest raken wanneer zij een tablet krijgen.

Massageborstels waarmee je kat zijn eigen geur kan afgeven

Deze massageborstels zijn niet bedoeld om je kat een rustgevende massage te geven. Ze geven de kat de mogelijkheid om lekker wat van zijn eigen geur te verspreiden. Door de kat overal in huis de mogelijkheid te geven om zijn geur af te geven, wordt het een veilige en vertrouwde plek. Door deze massageborstels te combineren met genoeg krabplekken geef je de kat de mogelijkheid om met stress om te gaan zoals katten dat van nature ook doen.

Feliway kunstmatige kattenferomonen verdamper

Feliway bevat kunstmatig nagemaakte kattenferomonen. Dit zijn geurstoffen die een boodschap bevatten. De verdamper geeft dezelfde kattenferomonen af die je kat zelf ook afgeeft wanneer hij kopjes geeft. Er zijn aanwijzingen vanuit de literatuur dat het stress (iets) vermindert. De feromonen bevatten voor de kat namelijk de boodschap dat de omgeving een vertrouwde en veilige plek is.

Feliway helpt vooral tegen stress die de kat heeft wanneer hij in een hele nieuwe leefomgeving is. Bijvoorbeeld net na een verhuizing. Lees hier meer over de werking van Feliway. Of bekijk onze YouTube video om beter te begrijpen in welke situaties je Feliway het beste kan gebruiken.

Alpha-casozepine, L-tryptofaan en L-Theanine geven sterk wisselende resultaten

Op dit moment is er onvoldoende onderbouwing vanuit de literatuur dat supplementen met Alpha casozepine (Zylkene), L-tryptofaan en L-Theanine (Telizen) effectief werken tegen stress bij katten. Onderzoek laat zeer wisselende resultaten zien. Het fijne van dat ze geheel natuurlijk zijn, is onder andere dat ze geen vervelende bijwerkingen zouden hebben. Maar ook dat is niet helemaal waar. Uit één studie bleek dat L-tryptofaan bijvoorbeeld agonistisch gedrag en onzindelijkheid verminderde. Agonistisch gedrag is gedrag dat te maken heeft met met vluchten, vechten of imponeren. Maar tegelijkertijd werd vriendschappelijk en verkennend gedrag ook verminderd, wat natuurlijk onwenselijk is.

Ook deze middelen lijken vooral te werken in hele specifieke situaties. Een onderzoek wees bijvoorbeeld uit dat L-Tryptofaan en Alpha casozepine stressverlagend werkten wanneer de kat spanning ervaarde doordat hij op een onbekende, niet vertrouwde plek was. Maar dat als de stress of angst veroorzaakt werd door iets anders (vreemde persoon) het geen effect had.

Wij zien in onze gedragspraktijk ook geen tot weinig resultaat bij het gebruik van producten met deze stoffen.

Conclusie

Het welzijn van je kat wordt bepaald door hoe goed hij in staat is om natuurlijk kattengedrag te vertonen. De kat wil zich vooral overal veilig voelen. Daarom is het belangrijk dat hij snel de hoogte in kan en zich kan verstoppen tijdens een stressvolle gebeurtenis. Daarnaast is geurmarkeren ook een belangrijke manier voor de kat om zijn omgeving vertrouwd en veilig te laten voelen. Er bestaan verschillende producten die je kat in deze behoefte voorzien. Spelen met je kat is een goede uitlaatklep voor spanning en vermindert stress ook direct. Rustgevende kattenkruiden en kattenferomonen kunnen je kat net wat sneller helpen ontspannen.

Bronnen:

• Vinke CM, Godijn LM, van der Leij WJR. Will a hiding box provide stress reduction for
  shelter cats? Appl Anim Behav Sci. 2014;160(1):86-93.
• Amat M, Camps T, Manteca X. Stress in owned cats: Behavioural changes and welfare
  implications. J Feline Med Surg. 2016;18(8):577-586.
• Landsberg, G., Milgram, B., Mougeot, I., Kelly, S., & de Rivera, C. (2017). Therapeutic effects of an alpha-casozepine and L-tryptophan supplemented diet on fear and anxiety in the cat. Journal of feline medicine and surgery, 19(6), 594-602.
• Pereira GG, Fragoso, S, Pires E. L-tryptophan supplementation on multi-housed cats presenting
  stress-related behaviours. BSVA Proceedings, 2010
• Beynen, A. C. (2016). Therapeutic de-stressing foods for cats. Creature Companion, 54-55.
• Akbar, S., & Akbar, S. (2020). Nepeta cataria L.(Lamiaceae) (Syns.: N. bodinieri Vaniot; N. ceretana Sennen; N. citriodora Dumort.; N. laurentii Sennen). Handbook of 200 Medicinal Plants: A Comprehensive Review of Their Traditional Medical Uses and Scientific Justifications, 1279-1285.

Beynen, A. C. (2016). Therapeutic de-stressing foods for cats. Creature Companion, 54-55.