Kattenkruiden zoals catnip (kattenkruid), valeriaan, en matatabi kende je misschien al. Maar aan dit rijtje kan een nieuwere soort worden toegevoegd. Namelijk de Tataarse struikkamperfoelie. Catnip geeft je kat kort een euforisch gevoel de andere soorten maken hem ook relaxter. Kattenkruiden maken deel uit van ‘geurverrijking’.

Waar is kattenkruid goed voor?

Kattenkruiden gebruik je als onderdeel van geurverrijking. Geurverrijking is een vorm van omgevingsverrijking middels nieuwe, interessante geuren  waarvan is aangetoond dat het stress bij katten vermindert. Het is dus een van de manieren om de leefomgeving van de kat interessanter te maken.

Denk eens aan het moment dat je je favoriete eten ruikt. Of de ontspanning die je voelt door de geur van lavendel. Geuren zijn ook in staat om je direct terug te voeren naar een moment in het verleden. Bedenk je hoeveel verschillende geuren je op een dag ervaart, en wat deze met je doen. Katten leven nog veel meer in een wereld van geur.

Kattenwelzijn is de kwaliteit van het leven zoals die door je kat zelf ervaren wordt. Deze opvatting houdt rekening met inzichten over het bewustzijn van de kat die ervan uitgaan dat katten niet alleen emoties beleven. Maar dat hun gevoel ook afhangt van wat katten ervaren en van de omgeving waarin zij leven. Uit onderzoek is gebleken dat interessante en nieuwe geuren in de leefomgeving van de kat, welzijnsverhogend werkt. Bij de meeste kattenbaasjes is ‘kattenkruid of catnip’ een welbekend voorbeeld van een voor de kat aantrekkelijk ruikend kruid.

De leidraad van deze blog wordt gevormt door een recent onderzoek (Bol et al., 2017) waarin verschillende alternatieven voor catnip zijn onderzocht.

Planten maken lokstoffen die (ook) katten aantrekken

Van sommige planten is bekend dat ze een soort lokstoffen maken die katten aantrekken en stimuleren. Dit doet de plant niet bewust. De stoffen die de plant uitscheidt zijn eigenlijk bedoeld om insecten aan te trekken of planteneters af te weren. Het onweerstaanbare effect van deze stoffen op katten is dus een onbewuste bijwerking.

Welke kattenkruiden zijn er?

Catnip oftewel Nepeta faassenii is het meest bekende kattenkruid. Iets minder bekende voorbeelden zijn gedroogde valeriaan wortel (Valeriana officinalis) en takjes van de sierkiwi, beter bekend als matatabi (Actinidia polygama). Uit het onderzoek van Bol et al. (2017) is gebleken dat we aan dit lijstje nu nog twee plantendelen kunnen toevoegen: Vermalen stam van de Tataarse struikkamperfoelie (Lonicera tatarica) en  gedroogd vliegengal poeder van de sierkiwi (Actinidia polygama).

Welke stoffen in kattenkruiden vinden katten aantrekkelijk?

Er zijn dus verschillende planten die een speciale uitwerking op katten hebben. De lokstoffen die deze planten uitscheiden zijn per plant verschillend. En ook de hoeveelheid waarin de werkzame stof wordt gemaakt, is per plant verschillend. De chemische stof die aanwezig is in kattenkruid en katten aantrekt, is Nepetalactone. In sierkiwi, valeriaan en kamperfoelie is de werkzame stof vermoedelijk actinidine verantwoordelijk voor de aantrekkingskracht. En in sierkiwi gal reageren katten vooral op de chemische stoffen iridomyrmecin en isodihydronepetalactone.

Niet elke kat reageert op kattenkruiden

Om deze stoffen waar te nemen, heeft de kat speciale hersencellen nodig. Wanneer een kat de hercencellen om catnip te bemerken mist, zal hij er niet op reageren. Het wel of niet hebben van de benodigde hersencellen om zo’n lokstof te bemerken is een aangeboren eigenschap. Ze hebben deze hersencellen vanaf hun geboorte of niet. Sommige katten zullen dus wel en andere niet reageren op catnip, valeriaan, sierkiwi of kamperfoelie. Voor elke lokstof zijn andere hercencellen nodig. Een kat kan dus op de ene lokstof wel, en op de andere lokstof niet reageren.

Ongeveer 1 op 3 katten missen de hersencellen om op kattenkruid te reageren. Wanneer de kat niet reageert op catnip wil dat dus niet automatisch zeggen dat hij ook niet op valeriaan of matabi zal reageren. Het loont dus altijd de moeite om alle soorten kattenkruiden een keer te proberen. Overigens kunnen zeer jonge kittens kattenkruid nog niet waarnemen omdat hun hersenen nog niet volledig ontwikkeld zijn.

Is kattenkruid goed voor een kat?

Pas vanaf ongeveer 3 maanden zijn katten in staat om te reageren op kattenkruid. Kattenkruid is overigens niet schadelijk voor katten, hoe jong ze ook zijn. Hoelang het effect van kattenkruiden aanhoudt is per kat verschillend. Gemiddeld is dit zo’n 10 minuten. Na een bepaalde tijd raken de hersencellen verzadigd waardoor zij ongevoelig worden voor de stof. De kat kan er daarom niet verslaafd aan raken. Je kunt ze dus veilig geven. Ook het opeten van kattenkruiden wordt als veilig bestempeld.

Wat doet kattenkruid met een kat?

De lokstoffen in planten hebben een schijnbaar euphorisch effect in katten waardoor ze bijdragen aan kattengeluk. Dit effect wordt voornamelijk veroorzaakt door de geur en niet zozeer de smaak van de plant. Uit de praktijk blijkt dat alle katten weer net even anders reageren. Katten reageren gewoonlijk op catnip en andere kattenkruiden door een combinatie van dit gedrag:

• Snuffelen,
• Likken van of opeten van de kruiden
• Hun kop te schudden,
• Kopjes geven
• Rollen over de vloer,
• Veeg bewegingen
• Kwijlen
• Schoppen van objecten met hun achterpoten

Er ontstaat opwinding in minder of meerdere mate waardoor sommige katten ook (iets) agressief kunnen reageren. Deze opwinding is overigens niet seksueel van aard.

Maak zelf een geurpuzzel voor je kat met kattenkruiden!

Sommige vormen van kattenkruid zijn makkelijk los te geven. Dit geldt bijvoorbeeld voor de stokjes matatabi die eruit zien als zoethout. De geur komt goed vrij wanneer je met een nagel over het merg van het stokje wrijft. Kattenkruid en gedroogde valeriaanwortel kun je ook los geven op een bordje, of in de vorm van een kattenspeeltje.

Een andere leuke manier om je kat op verschillende plekken in huis interessante geuren te laten ontdekken is door middel van een geurpuzzel. Dit is een ‘normale’ voerpuzzel die je eens niet vult met voer maar met kattenkruiden. Hoe je deze maakt kun je bekijken in de bijhorende video op het Youtube Kanaal van Lekker in je Vacht