Kattengedragstherapie, zo werkt het
Kattengedragstherapie wordt ingezet om gedragsproblemen van katten te behandelen. Een kat heeft een gedragsprobleem als hij ongewenst gedrag vertoont dat voor zichzelf of zijn omgeving storend of zelfs schadelijk is. Voorbeelden hiervan zijn: onzindelijkheid, agressie, depressie, verlatingsangst of een voerobsessie. Kattengedragstherapie bestaat uit verschillende technieken die katten leren op een andere manier om te gaan met hun negatieve gevoelens. Daarnaast leert het katten anders te reageren op bepaalde situaties en gebeurtenissen die vervelende gevoelens opwekken.
Op deze manier wordt zowel het gedrag van de kat als zijn bijbehorende gevoelens bijgestuurd. Kattengedragstherapie is de behandeling die volgt na een gedragsobservatie. Kattengedragstherapie zorgt ervoor dat de kat weer lekker in zijn vel komt te zitten en zich op een normale, wenselijke manier gedraagt. Zo kun je weer een fijne band met je kat hebben. De observatie brengt de problemen in kaart, terwijl kattengedragstherapie de kattengedragsproblemen vermindert of zelfs helemaal oplost. Hoe dit nu precies werkt lees je in deze blog.
Kattengedragstherapie: wat werkt en wat niet?
Er is geen goede behandeling mogelijk zonder diagnose
Kattengedragstherapie werkt goed wanneer het zich richt op alle factoren die het gedragsprobleem veroorzaken en in stand houden. Deze factoren zijn voor elke kat weer anders. Daarom is het ook zo belangrijk dat er eerst een goede gedragsobservatie wordt uitgevoerd met een juiste diagnose. Het is belangrijk om goed te kijken wat er mis is om te zien waar we zaken in een gewenste richting kunnen bijsturen. Een juiste diagnose geeft duidelijkheid. Bijvoorbeeld over de juiste behandeling voor je kat, de hulpmiddelen die kunnen ondersteunen, of de medicijnen die kunnen helpen. Zonder goede diagnose is het ook niet mogelijk om het probleem eens en voor altijd op te lossen. Want zonder diagnose, weet je niet welk probleem je aan het behandelen bent.
Het ontbreken van een diagnose is de meestvoorkomende reden waarom eerdere behandelingen niet werkten. Soms is er wel een diagnose maar is deze onjuist. Ook dat staat een goede behandeling in de weg.
Er is ook geen goede behandeling mogelijk zonder juiste diagnose
Lekker in je Vacht krijgt regelmatig doorverwijzingen van katten met gedragsproblemen waarbij kattengedragstherapie eerder niet heeft gewerkt. Heel vaak heeft dit te maken met het ontbreken van een diagnose, of het stellen van een onjuiste diagnose. De diagnose is dan vaag en roept meer vragen op dan het beantwoordt.
Ook zijn er diagnoses die nogal eens onterecht worden toebedeeld. “Spelagressie” en “onderstimulatie” zijn voorbeelden van diagnoses die nogal eens onterecht worden gegeven. De ‘behandeling’ bestaat dan vervolgens uit meer spelen en het huis katvriendelijker inrichten. Nu is dat laatste voor elke kat aan te raden. Maar wanneer deze diagnoses de plank misslaan – en dit niet de kern van het probleem is – zal de behandeling falen. Daarom is het belangrijk om samen te werken met een ervaren en goed opgeleide kattengedragstherapeut.
Kattengedragstherapie op maat
algemeen werkzame factoren en specifiek werkzame factoren
Omdat elke kat anders opgroeit, andere ervaringen heeft en in andere omgeving woont, is elke kat anders. Een goede gedragsbehandeling is daarom ook elke keer weer net even anders. Een behandeling bij ons bestaat uit een combinatie van ‘algemeen werkzame factoren‘ die nodig zijn en werken bij alle soorten gedragsproblemen en specifiek werkende factoren.
Algemeen werkende factoren zijn onder andere:
- Een goede wetenschappelijke onderbouwing van de behandeling. Hoe moet de behandeling risicofactoren en beschermende factoren beinvloeden die het ontstaan en voortduren van de gedragsproblemen veroorzaken?
- De behandeling sluit goed aan bij de diagnose
- De intensiteit van de behandeling past bij de ernst van het probleem
- Een goede afstemming van de behandeling op het ontwikkelingsstadium van de kat (kitten of volwassen kat) en de risicofactoren en beschermende factoren die daarbij passen
- Ook moet de behandeling goed afgestemd worden op de mogelijkheden binnen de leefomgeving en die van de baasjes
- Behandelingen die uitgevoerd worden door een deskundige en ervaren behandelaar werken beter dan wanneer dit niet het geval is
- Behandelingen werken het beste bij gemotiveerde baasjes die het behandelplan nauwkeurig opvolgen en de behandelaar op de hoogte houden van de vooruitgang
- Het beste werkt het wanneer resultaten kunnen worden gemonitored en bijgestuurd door de behandelaar
- Een goede relatie/vertrouwen tussen behandelaar en baasje
Een behandeling bestaat daarnaast uit ‘specifiek werkzame factoren’ die per type gedragsprobleem en per situatie verschillen. Specifiek werkzame factoren zijn de ingrediënten van een behandeling die verantwoordelijk zijn voor het effect bij een specifiek gedragsprobleem. Bijvoorbeeld een bepaald gedragsmedicijn dat nodig is om hevige angstsymptomen te verminderen. Deze medicatie werkt alleen bij dat type probleem en werkt daarom specifiek.
Elk behandelplan ziet er dus weer net even anders uit maar om je toch een beeld te geven hebben we de basiselementen voor je op een rijtje gezet.
Kattengedragstherapie: MEMO (Multimodale omgevingsverrijking)
De leefomgeving bepaalt hoe je kat zich voelt en gedraagt
Memo, oftewel multimodale omgevingsverrijking is voor elke kat belangrijk, ook voor degene zonder problemen. Maar voor katten met problemen is MEMO echt onmisbaar. Gedragsproblemen ontstaan meestal als gevolg van risicokenmerken van zowel de kat zelf als de omgeving. Het gaat hierbij om eigenschappen van je kat of van de omgeving die de kans op het ontstaan van gedragsproblemen verhogen.
Simpel gezegd is MEMO het aanpassen van de leefomgeving van de kat zodat deze past bij zijn behoeftes. Dit is zo belangrijk omdat de leefomgeving voor een groot gedeelte bepaalt hoe de kat zich voelt en gedraagt. Als we het hebben over beschermende factoren, dan zijn dit dingen die je kat weerbaar maken tegen risicofactoren. Risicofactoren vergroten de kans dat je kat een probleem ontwikkelt, beschermende factoren verkleinen deze kans.
Een veilige, stimulerende leefomgeving is een hele belangrijke beschermingsfactor.
Iedereen kan zijn huis katvriendelijk(er) inrichten. Een kattengedragstherapeut kan je echter helpen om precies in kaart te brengen welke (extra) behoeftes je kat heeft. En waar je het beste de meeste aandacht aan kunt besteden. Zo help je een heel angstige kat het beste door extra aandacht te besteden aan veilige plekken. Maar een kat die heel veel opgekropte energie heeft doe je juist een plezier met mogelijkheden om flink actief te zijn. De allerbeste leefomgeving ziet er dus weer voor elke kat anders uit.
Een angstige kat ondersteun je bijvoorbeeld met goede, veilige plekken
Laten we eens naar het voorbeeld kijken van de bange kat. Een angstige kat ervaart sneller en langer stress (angst geeft stress). Het lijf maakt een stoot stresshormonen aan wanneer de kat zich bang voelt. In een normale situatie zakt dat weer snel als de spannende situatie voorbij is. Maar angstige katten hebben er meer moeite mee om zichzelf weer rustig en ontspannen te krijgen. Goede, veilige plekken kunnen de kat hierbij helpen. Hoe veiliger de kat het plekje vindt, hoe makkelijker en sneller hij weer rustig kan worden.
Wanneer de kat fijne plekjes heeft waar hij zich echt veilig voelt, kan deze stress weer goed zakken. Hierdoor kan de kat rustig worden. Een angstige kat heeft behoefte aan meer veilige hoge plekken en beschutte verstopplekken dan een niet angstige kat. Als je een bange kat hebt, is het verstandig om hier extra aandacht aan te besteden. De mogelijkheid om onder het bed of onder de tafel te kruipen is niet genoeg. De kat kan hier namelijk lastig komen en overziet de ruimte niet. En dat is wel nodig voor een echt veilig gevoel. Deze plekken zoekt een bange kat uit bij gebrek aan beter, maar zijn niet echt heel effectief. Een echt veilige plek zorgt ervoor dat de kat zich zo snel mogelijk weer kan ontspannen. Een katvriendelijke inrichting past precies bij de behoeftes die jouw kat heeft.
De leefomgeving kan natuurlijk gedrag aanmoedigen of belemmeren
Ook bepaalt de omgeving hoe goed de kat zijn natuurlijke gedrag kan vertonen. Je kat wordt geboren met een heel repertoir aan natuurlijk gedrag, zoals jagen, klimmen en klauteren. Natuurlijk gedrag gaat helemaal vanzelf, daar hoeft je kat niets voor te leren. Ook krabben is hier een voorbeeld van. De omgeving waarin hij leeft – oftewel je eigen huis – bepaalt hoe prettig en makkelijk je kat kan krabben. Jij bepaalt namelijk welke soort krabpalen er zijn, waar deze staan en hoeveel er zijn.
Heb je verschillende krabmogelijkheden door het hele huis staan, dan kan je kat altijd en overal krabben als hij daar behoefte aan heeft. Als de aanwezige krabpalen om een of andere reden niet voldoen aan de kat zijn wensen, dan zal je kat toch krabben. Maar dan tegen hetgeen wat hij zelf fijner vindt krabben, zoals je bank, de stoelen of het kleed. Hoe beter je huis ingericht is op het vervullen van deze basisbehoeftes, des te minder negatieve gevoelens zoals stress je kat heeft. En hoe meer postieve gevoelens en tevredenheid je kat heeft. MEMO vermindert negatieve gevoelens zoals stress en verhoogt positieve gevoelens zoals tevredenheid.
Op onze webshop vindt je allerlei kattenspullen om je huis uitdagender en katvriendelijker te maken
Gedragshulpmiddelen werken enkel in bepaalde situaties en altijd ondersteunend
Het is niet nodig of wenselijk om standaard gedragsmedicatie (psychofarmaca) in te zetten. Bij voorkeur werken we met zo mild mogelijke middelen met de minste kans op bijwerkingen die wel veilig en bewezen werkzaam zijn. Voor gedragshulpmiddelen geldt dat ze enkel helpen ter ondersteuning bij stress in een bepaalde situatie. En dan nog enkel wanneer er sprake is van milde angst of stress. Het lost niet de onderliggende oorzaak op en daarmee werken ze ook niet ‘genezend’ of ‘probleem oplossend’.
Om een gedragsprobleem op te lossen is vaak een gedragsbehandeling nodig waarbij eventueel gedragshulpmiddelen of gedragsmedicatie onderdeel van uitmaken.
Feliway werkt niet genezend en lost problemen niet op
Feliway zijn kunstmatig nagemaakte kattenferomonen die vaak worden aangeraden bij gedragsproblemen. Er bestaan verschillende varianten Feliway die in verschillende situaties gebruikt dienen te worden. Zo kunnen kunstmatig nagemaakte kattenferomonen (Feliway classic) de leefomgeving bijvoorbeeld wat vertrouwder laten ruiken. Feliway classic bevat namelijk het feromoon dat katten zelf afgeven wanneer ze kopjes geven in de omgeving. Door de omgeving te voorzien van hun eigen geur, ruikt deze bekend en vertrouwd.
Dit kan bijvoorbeeld nuttig zijn als je nieuwe kat zich nog angstig voelt in zijn nieuwe huis. In deze specifieke situatie werkt Feliway classic ondersteunend. Wanneer je kat echter heel angstig is omdat hij bang is voor de wandelwagen van je kind, zal Feliway niks doen. Als hij bang is voor de nieuwe pup, doet Feliway niets. Dit zijn niet de juiste situaties waar Feliway classic invloed op heeft. Het heeft dus ook geen nut om bij een willekeurig gedragsprobleem een Feliway stekker in het stopcontact te pluggen. Het is altijd belangrijk dat de juiste middelen worden toegepast in de juiste situaties, omdat ze anders niet werken.
Werken wij met Feliway?
Ja, maar als ondersteunend middel in hele specifieke situaties. We zetten niet standaard in op Feliway bij willekeurige gedragsproblemen. Omdat het niet genezend werkt en ook niet werkt bij elk probleem in elke situatie. De juiste variant Feliway kan ondersteuning bieden in specifieke situaties.
Valeriaan maakt katten tijdelijk rustig maar ook dit werkt niet genezend
Valeriaan wortel zorgt ervoor dat je kat net even wat rustiger wordt. Door een bakje valeriaan neer te zetten kan de kat zichzelf wat rustiger maken als hij meer spanning ervaart. Maar ook valeriaan werkt niet genezend en maar heel kort. De cellen die verantwoordelijk zijn voor het kalmerende effect van valeriaan, zijn er maar zo’n 10 minuten gevoelig voor. Dat betekent dus dat je kat maar heel even rustig wordt van valeriaan. Vooral de verdampers of stekkers die valeriaan verspreiden hebben daarom ook weinig nut. Je kunt een gedragsprobleem dus ook niet oplossen met enkel valeriaan. Ook middelen die valeriaan als hoofdingrediënt bevatten zoals “gedrag in balans”, “Puur nervo”, “Pet Remedy”, “No stress van Beaphar” werken dus niet om gedragsproblemen op te lossen.
Raden wij valeriaan aan?
Gedroogde valeriaan wortel kun je prima gebruiken als geurverrijking (net zoals catnip). En het is ook fijn als je (gezonde) kat zelf de mogelijkheid heeft om even extra te ontspannen. Maar we raden het niet aan als ‘genezend medicijn’ tegen gedragsproblemen. Zo werkt valeriaan niet.
Telizen en Zylkène
Dit zijn beide natuurlijke supplementen die katten kunnen helpen bij spannende situaties. Telizen werkt op basis van de stof L-Theanine. Zylkène werkt op basis van alfa casozepine, dat van nature in moedermelk voorkomt. Het draagt ook weer bij aan een ontspannen gevoel. Deze middelen werken het beste bij zeer milde stress of angstklachten.
Werken wij met deze middelen?
Omdat de gedragsproblemen die wij in onze praktijk zien meestal niet mild zijn, werken deze middelen ook vaak onvoldoende.
Bachbloesem (Bach Rescue) en homeopathie zijn bewezen onwerkzaam
Uit talloze onderzoeken is gebleken dat Bachbloesem en homeopathie niet werken. Omdat Bachbloesem en homeopathie bewezen onwerkzaam zijn, werken we hier niet mee en zullen we dit afraden omdat het enkel een grote kostenpost met zich meebrengt.
Bijsturen van gedrag door kattengedragstherapie (gedragsmodificatie)
Veranderen van gedragspatronen
De kat heeft om een of andere reden een bepaalde manier ontwikkeld om met bepaalde (vervelende) situaties om te gaan. De kat blijft het doen, omdat dit voor hem werkt. Of omdat de kat geen andere manier weet om met zo’n situatie om te gaan.
Kattengedragstherapie is erop gericht om deze gedragspatronen te veranderen:
- De hoeveelheid beschermende factoren verhogen
- Probleemgedrag uitlokkende factoren te verminderen of weg te nemen
- De kat andere of effectievere manieren aanleren om met vervelende situaties om te gaan
- De kat andere (positieve) ervaringen aanbieden zodat positieve gevoelens ontstaan
Inzicht in de problematiek en behulpzaam reageren
Een van de belangrijkste dingen bij het oplossen van probleemgedrag, is het begrijpen van het gedrag. Dit is nodig om op een begripvolle en behulpzame manier te reageren op de kat. Vaak is het vertrouwen in de kat met een gedragsprobleem beschadigd omdat hij (in de ogen van zijn baasje) onvoorspelbaar reageert. Bij agressie kunnen mensen bang worden voor hun kat. En ook kan er veel frustratie ontstaan omdat niets lijkt te werken. Sommige baasjes straffen hun kat omdat het probleemgedrag erg storend is of er spullen stuk gaan.
Door inzicht te krijgen in het waarom de kat doet wat hij doet, ontstaat er meer begrip. En vanuit dit begrip kan zelfs medelijden met de kat ontstaan omdat vaak blijkt dat de kat het zelf heel moeilijk heeft. Door het gedrag te begrijpen en bepaalde (stress) signalen goed te leren herkennen, is de kat ineens niet meer zo onvoorspelbaar en zijn gedrag logisch. Dit helpt je om te reageren op je kat die hem en jezelf helpt. En op deze manier kan de band tussen kat en baasje ook weer worden hersteld.
Psychofarmaca (gedragsmedicijnen) en kattengedragstherapie
Gedragsmedicatie kan zorgen voor de vermindering van symptomen zoals angstgevoelens en stress. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de combinatie met kattengedragstherapie doeltreffender is dan medicatie alleen. Bij milde en matige gedragsproblemen is begeleiding van een kattengedragstherapeut alleen vaak voldoende. Het nut van gedragsmedicatie neemt toe met de ernst van het gedragsprobleem. Zeker bij ernstige vormen kan medicatie noodzakelijk zijn. Gedragsmedicatie kan nodig zijn om twee redenen:
- Om de kat gevoeliger te maken voor de werking van kattengedragstherapie
- Het doen verdwijnen van accute symptomen waar de kat erg last van heeft
Gedragsmedicatie werkt ook weer enkel bij bepaalde gedragsproblemen
Ook voor gedragsmedicatie geldt weer dat niet elk middel werkt tegen elk gedragsprobleem. Zo werkt het veel voorgeschreven middel clomicalm bijvoorbeeld goed in het geval van verlatingsangst en vuurwerkangst. Bij andere vormen van angst werkt het niet. Het is ook geen middel dat willekeurig ingezet kan worden tegen stress. Helaas gebeurt dit op het moment wel op grote schaal. Psychofarmaca belasten de lever en kunnen vervelende bijwerkingen hebben. We zijn om deze reden erg terughoudend en adviseren dit enkel als het noodzakelijk is. De dierenarts is degene die het middel uiteindelijk voorschrijft. Vandaar dat er altijd ook contact wordt gelegd met de dierenarts tijdens een gedragsbehandeling.
Kattengedragstherapie duurt ongeveer 3 maanden
Gedrag veranderen kost tijd en het proces moet geleidelijk verlopen om te werken. Er worden verbindingen aangelegd of verandert in de hersenen. Dat is uiteindelijk hetgeen wat zorgt voor een verandering in het gedrag van de kat.
Kosten kattengedragstherapie
Lekker in je Vacht werkt niet met vaste prijzen maar met een uurtarief. Simpele gedragsproblemen zijn namelijk makkelijker op te lossen dan complexe, waardoor we een uurtarief eerlijker vinden. Gemiddeld moet je denken aan ongeveer 350 euro voor een gedragstraject van 3 maanden.
