Katten aan elkaar wennen is een heel spannend en interessant proces. Je weet van te voren niet hoe de katten op elkaar reageren. Je hoopt vurig op een innige vriendschap maar je weet niet of het uiteindelijk wel goedkomt. En wat moet je nu als blijkt dat de katten elkaar gewoonweg niet accepteren? De nieuwe kat herplaatsen gaat bij velen tegen hun gevoel in, je hecht je immers al snel aan zo’n beestje. Toch is dat vaker dan je zou willen wel de uitkomst van zo’n mismatch. De meeste kans op vriendschap tussen je nieuwe katten geeft de langzame introductie. Dit is een wetenschappelijk ondersteunde manier of protocol om katten in kleine stapjes aan elkaar te laten wennen.

Koppelen gaat vaak mis door gebrek socialisatie en direct samenzetten

Dat het koppelen van katten helaas toch heel vaak, heel erg mis loopt, komt enerzijds door een gebrek aan socialisatie op andere katten. Veel (huis-tuin-en keuken) katten zijn niet 12 weken lang opgegroeid met nestgenootjes. En daarom hebben ze ook nooit de kans gehad om te leren hoe ze met een andere kat moeten omgaan.

Anderzijds sluit de gangbare manier van katten wennen niet goed aan bij de kat zijn natuur. Heel vaak worden katten namelijk nog steeds direct samengezet. In een natuurlijke situatie worden katten echter nooit plots geconfronteerd met een vreemde kat. En als dat al gebeurt, dan wordt er zeker geen vriendschap gesloten, in plaats hiervan wordt de vreemdeling verjaagd.

Natuurlijk kent Iedereen kent wel een succesverhaal waarbij twee katten samen werden gezet, elkaar aankeken en nog lang en gelukkig leefde. Maar de kans dat het direct samenzetten van katten problemen geeft, is veel groter. Waarom zou je dat risico nemen terwijl er ook een veilige methode bestaat die een grote kans op vriendschap geeft? In deze serie van blogs kun je lezen hoe je een nieuwe kat het beste introduceert.

De langzame introductie is de beste en meest veilige methode om katten aan elkaar te wennen

We stelden een stappenplan op voor deze zogenaamde ‘langzame introductie’, met daarin stap- voor stap- uitleg hoe je dit aanpakt. De langzame introductie volgt het tempo van de katten zelf en zorgt ervoor dat ze vooral positieve en neutrale ervaringen met elkaar hebben. Hierdoor leren de katten geleidelijk om de ander niet als bedreiging te zien. De methode wordt ondersteund door wetenschappelijk onderzoek.

Het langzame introductie stappenplan (klik op de linkjes om naar de betreffende stap te gaan)

1. Stap 1 & 2 Voorbereiding en veilige plek 
2. Stap 3 Thuiskomst van de nieuwe kat
3. Stap 4 & 5 kat aan huis laten wennen en geuren uitwisselen
4. Stap 6 & 7 Elkaar ruiken en zien
5. Stap 8 Eerste ontmoeting 

Het wennen van katten aan elkaar op de juiste manier 

Het kan het verschil betekenen tussen permanente kattenoorlog of een levenslange vriendschap. Toen we nog niet zoveel over kattengedrag wisten was de gangbare manier om katten te introduceren: “deurtje van het reismandje open, en ze het zelf laten uitzoeken”. Bij deze manier van kennismaken, kwam blazen en grommen vrijwel altijd voor dus dat werd gezien als normaal en zou vanzelf ophouden. Toen wisten we nog niet dat dit signalen van angst zijn. Angstige gevoelens zijn vervelend en zorgen niet voor vriendschappelijke gevoelens richting de ander. Vaak bleven deze katten elkaar toch in de weg zitten. Vaak met het resultaat dat er één uit huis vertrok of zijn intrek nam in een andere ruimte in huis.

Je kat ziet een vreemde kat in zijn territorium als een bedreiging

Met de huidige kennis en inzichten op het gebied van kattengedrag bekijken we de introductie van een nieuwe kat nu anders. Namelijk vanuit de kat zelf. Een kat is een sociaal dier. Daarom kan een soortgenootje een verrijking van zijn leven zijn. Ze kunnen elkaar gezelschap houden en met elkaar spelen. Niet zo gek dus, dat veel huishoudens uit meer dan één kat bestaan. Onze huiskatten zijn socialer dan hun wilde voorouders en kunnen ook in groepen leven. Tegelijkertijd zijn ze ook territoriaal aangelegd. 

Het is heel natuurlijk voor een kat (wild of huiskat) om een vreemde kat te zien als bedreiging. Elke kat voelt zich zeer onveilig als er ineens een vreemde kat in “zijn huiskamer” staat. De kans is daarom groot dat de met zorg uitgekozen nieuwkomer niet met open armen zal worden ontvangen. En erger nog, dat jouw lieve huiskat op slag verandert in een gestrest en woedend (lees angstig) exemplaar. Het koppelen vereist daarom tijd, liefde en geduld. Een introductie waarbij de katten in hun eigen tempo en in kleine stappen aan elkaar kunnen wennen, geeft de beste kans op vriendschap.

Je kat direct samenzetten met een ander kan hem veranderen in een gestrest en woedend exemplaar

Langzame introductie: meest natuurlijk en kostenbesparend

De langzame introductie is een methode om twee katten die elkaar niet kennen, op een rustige wijze aan elkaar te laten wennen. Ze worden niet gelijk of na een paar dagen al met elkaar geconfronteerd. Dit gebeurt juist op een gecontroleerde manier en in kleine stapjes, in hun eigen tempo.

Eerst via geur en geluid, daarna via zicht en pas als ze volledig ontspannen zijn, mogen ze ook bij elkaar. Omdat de langzame introductie het tempo van de kat zelf volgt, leert je kat de ander rustig kennen en blijft de stress te behappen. Door de katten genoeg tijd te geven en door herhaaldelijk neutrale of positieve ervaringen, leren ze stapje voor stapje dat de ander niet bedreigend is.

Dit is het beste uitgangspunt voor een kat om vriendjes te worden met een andere kat. Door een langzame introductie verminder je stress en dus ook de kans op stressgerelateerde problemen.

Een niet passende introductie zorgt voor stress bij je kat

Stress kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals niesziekte. Maar ook steeds terugkerende blaasontsteking of kaalheid door overmatig wassen. Het kan ook heel wat gedragsproblemen veroorzaken. Sproeien, naast de bak poepen, sloopgedrag en agressie naar mens of dier zijn enkele voorbeelden. De langzame introductie kan dus ook kostenbesparend zijn. Het bespaart op de kosten van de dierenarts. En het voorkomt dat je al in een vroeg stadium een kattengedragstherapeut moet inschakelen.

Een langzame introductie waarbij de katten langzaam en in stappen aan elkaar kunnen wennen, geeft de beste kans op vriendschap tussen katten.

Katten aan elkaar wennen – hoelang duurt de langzame introductie?

Katten wennen aan elkaar via de langzame introductie is gebaseerd op onderzoek

Vreemde katten worden in de natuur verjaagd

De behoefte om het eigen territorium te verdedigen tegen vreemde katten zit in de kat zijn natuur. In de natuur leven katten bij voorkeur in een groep. Dat noemen we een kattenkolonie. Zo’n kolonie bestaat uit meerdere poezen die familie van elkaar zijn, hun kittens en enkele katers.  Een vreemde (niet-kolonie) kat in je territorium betekent minder prooien voor jezelf en je kittens. Een vreemde kat ontmoeten betekent in de natuur gevaar. Gevaar voor je kittens, gevaar om minder voedsel te hebben en gevaar om een stuk van je leefgebied te verliezen. Katten willen namelijk altijd hun eigen territorium uitbreiden door het leefgebied van een ander in te nemen. Een vreemde kat wordt in de natuur dan ook (veelal) als bedreiging gezien en verjaagd. 

hoelang duurt de langzame introductie

De naam ‘langzame introductie’ doet denken dat deze methode erg lang duurt. Gelukkig hoeft dat zeker niet zo te zijn. De langzame introductie volgt het tempo van de katten zelf. Hierdoor gaat deze methode zo langzaam of snel als voor je kat prettig is. Ook met de langzame introductie kunnen de katten nog dezelfde dag samenzitten – mits beide katten daaraan toe zijn. Hoelang deze methode duurt is dus per kat verschillend.

Kittens hebben meestal een paar dagen tot weken nodig om aan elkaar te wennen

Kittens zijn het meest flexibel in zich aanpassen aan nieuwe situaties. Ze zijn daarom het snelst gewend aan hun nieuwe huisje. En kunnen daarom ook sneller naar de volgende stap. Dit geldt overigens vooral voor kittens die goed gesocialiseerd zijn en niet te vroeg het nest hebben verlaten. Ondanks dat kittens flexibel zijn in hun gedrag, is het voor hen ook belangrijk dat ze het tempo zelf bepalen. Alleen zal dit tempo meestal hoog zijn. Sommige kittens kunnen al na 1 dag samen, andere kittens hebben een tot twee weken nodig om aan een nieuwe kat te wennen. Twee kittens zal het snelst gaan. Het kan wat langer duren als de andere kat volwassen is.

Volwassen katten hebben enkele weken tot maanden nodig om aan elkaar te wennen

Katten ouder dan 1.5 jaar zullen een stuk langer nodig hebben om te wennen aan een nieuwe kat. Voor volwassen katten mag je er vanuit gaan dat de introductie enkele weken tot enkele maanden duurt.

Katten die tot de leeftijd van 1.5 jaar altijd alleen zijn geweest, kunnen meestal helemaal nooit wennen aan een nieuwe kat

Katten die als kitten niet ongeveer 12 weken lang opgegroeid zijn met andere kittens, hebben geen goede sociale basis om vrienden te worden met een andere kat. Helaas leert de ervaring dat het koppelen van katten zonder goede sociale basis, altijd een teleurstelling oplevert. Want hoeveel tijd, liefde en geduld je ook hebt, de basis om vriendschap te sluiten ontbreekt. Deze katten zullen elkaar nooit echt  accepteren en het best haalbare is dan situatie waarbij de katten zo weinig mogelijk stress van elkaar ervaren. Dit is voor beide katten geen ideale situatie en dit raden we om deze reden dan ook liever af.

Gestreste katten of katten met een gedragsprobleem hebben ook moeite met het accepteren van een nieuwe kat

Katten die stressgevoelig zijn, zullen ook meer moeite hebben met het accepteren van een nieuwe kat. Een gestreste kat staat namelijk niet zo open voor het sluiten van vriendschap. Vroege moederscheiding kan zorgen voor stressgevoeligheid, maar deze eigenschap wordt ook doorgegeven door de moederpoes. Een gestreste/angstige moederpoes zal haar stress/angst doorgeven aan haar kittens. En zo kan het zijn dat een (ras)kat die laat gescheiden is van de moederpoes en nestgenootjes toch stressgevoelig is, omdat dit in zijn genetische aanleg zit. Ook bij sociale raskatten is het dus aan te raden om een langzame introductie uit te voeren.

We vragen onze huiskatten om tegen hun natuur in te gaan door ze direct samen te zetten

Als we dit nu doortrekken naar onze huiskamers, dan werkt dit precies hetzelfde. Je al aanwezige katten beschouwen het huis en alles wat daarbij hoort als hun leefomgeving, hun territorium. Een nieuwe kat zal worden gezien als indringer van het territorium. Dit roept angst op. Katten reageren op deze angst door te vluchten (verstoppen) of middels agressie.

Eigenlijk vragen we de kat om tegen zijn natuurlijke instincten in te gaan en de nieuwe kat meteen als vriendje te zien. Maar de kat kan dit helemaal niet op het eerste gezicht, die is geprogrammeerd om de ander weg te jagen of te vluchten. De kat een andere ervaring geven kost dus tijd. Ze hebben genoeg tijd nodig om elkaar te leren kennen alsmede te leren dat de vreemde kat niet gevaarlijk is. Dit gebeurt vooral door langzaam kennis te maken op grote afstand van elkaar. En door het contact steeds wat meer uit te breiden in het tempo van de kat.

Hulpmiddelen bij een introductie 

Of een introductie wel of niet slaagt hangt van de katten af, maar ook de omgeving heeft hier invloed op. De omgeving kan de katten helpen om zich zo snel mogelijk ontspannen te voelen en dit is de basis om een vriendschap te kunnen sluiten. Wat katten nodig hebben:

1. Voorzie de al aanwezige en de nieuwe kat van veilige plekken

Beide katten hebben een plekje nodig waar zij zich kunnen terugtrekken zodat ze zich veilig voelen. De kat moet de mogelijkheid hebben om deze plek van minimaal twee kanten te betreden of te verlaten wanneer hij zich bedreigd voelt. De meeste katten geven de voorkeur aan een plek die groot genoeg is voor zichzelf, die rondom beschut is (door hoge randen) en verhoogd is. Er zijn minimaal zoveel veilige plekjes nodig als dat je katten hebt. Nog beter is het, om in elke ruimte waar de katten dagelijks komen zoveel plekjes te maken als dat je katten hebt. Genoeg ruimte tussen de plekjes onderling zorgt ervoor dat de katten ervoor kunnen kiezen om alleen te zijn.

• In deze blog lees je hoe je de beste verstopplekjes maakt

2. Geef de katten toegang tot meerdere en eigen voorzieningen

De belangrijkste voorzieningen zijn voerbakjes, water, kattenbakken, krabpalen, klim en klauter plekken en slaapplekken. Deze bronnen zet je het liefste zo neer dat elke kat er gebruik van kan maken zonder dat hij gestoord wordt door een andere kat. Door de spullen te scheiden voorkom je concurrentie tussen de katten om de voorzieningen.

• In deze blog lees je welke kattenbak het beste is
• Op onze webshop koop je o.a. prachtige klimwand meubelen
• Zo kies je de beste krabpaal
• Lees hier alles over voerpuzzels – het beste voerbakje!

3. Voorzie de kat van voldoende afleiding

Om ervoor te zorgen dat de introductie goed verloopt, is het belangrijk dat de katten zich tussendoor ook vermaken.

• In deze blog lees je hoe je een kat kunt bezighouden

Een nieuwe kat erbij is toch gewoon “even wennen?”

mensen vinden het ontmoeten van nieuwe mensen vaak best gezellig

Wij mensen komen dagelijks met vreemde mensen in aanraking zonder dat dit (veel) problemen geeft. Zo loop je misschien wel dagelijks in de supermarkt met vreemde mensen. Op je werk kom je vast weleens in aanraking met nieuwe collega’s. En er is ook niks bedreigends aan wanneer je neefje zijn nieuwe meisje meeneemt naar je verjaardag. Mensen zijn sociale dieren, die het ontmoeten van nieuwe mensen leuk en gezellig kunnen vinden. Wellicht dat je even moet wennen aan een vreemd persoon, maar na een praatje en een bakje koffie is het ijs wel gebroken. Om deze reden is het ook helemaal niet zo vreemd dat we denken dat katten ook zo in elkaar steken. Maar daar gaan we een beetje de mist in.

Katten wennen niet goed aan elkaar als ze angstig zijn

Simpelweg omdat de natuur ze anders heeft gemaakt. Een vreemde vindt je kat helemaal niet gezellig. Het zien hiervan betekent voor je kat dat alles wat belangrijk voor hem is, misschien in gevaar is. Katten kunnen de spanning die dit geeft, niet goed verwerken. Vandaar dat zij stressklachten krijgen als zij moeten samenleven met een kat die ze niet in huis willen. Omdat katten geen sociale hiërarchie kennen, hebben ze ook geen baas of alpha.

Katten weten niet wat een baas is. Ze reageren dan ook vaak op de ongewilde huisgenoot met agressie. Of ze doen veel moeite om deze zoveel mogelijk te ontlopen. Er ontstaat dan een verplicht tolereren van elkaar, omdat ze niets anders kunnen. Angst is geen fijn gevoel, en dit draagt dan ook niet bij aan vriendschappelijke gevoelens richting de ander. Een goede introductie bestaat uit enkel neutrale of positieve ervaringen met elkaar – zonder angst.

Katten die elkaar slechts tolereren ervaren altijd wat stress van elkaars aanwezigheid

Wanneer je vreemde katten direct samen zet kan er een situatie ontstaan waarbij katten elkaar leren tolereren. De katten zien elkaar dan nog steeds als gevaar. Maar in dit geval hebben de katten zich erbij neergelegd dat de indringer niet weggaat en dat ze hun territorium moeten delen. Katten die elkaar tolereren, maar geen vrienden zijn, ervaren altijd een beetje stress in elkaars aanwezigheid. Wanneer katten zo’n gedoogbeleid voeren zorgt dit voor spanning die uiteindelijk leidt tot ruzie. Een ruzie vanuit opgebouwde spanning en niet – zoals vaak wel wordt gedacht – over wie er de baas is. De stress loopt zo hoog op, dat ze uiteindelijk zullen vechten om hun eigen privé terrein of zich zoveel mogelijk terugtrekken of verstoppen.

Katten wennen aan elkaar – tekenen van dominantie en de baas zijn

Dit zijn het type katten die wekelijks moeten “bepalen wie de baas of alpha is”. Dat laatste bestaat niet in de kattenwereld, want er bestaat geen dominantie of duidelijke rangorde bij katten. Het is dan ook nooit een kwestie van “gewoon even wennen”. En katten vechten ook niets uit. Aangezien vechten zelf stress oplevert, beland je in een vicieuze cirkel: stress is de oorzaak van het vechten, maar het vechten zelf zorgt ook weer voor stress. Het gevolg is dat er steeds sneller stress wordt opgebouwd en er steeds meer gevechten ontstaan. Dit soort problemen houden zichzelf dus in stand en worden over de tijd alleen maar erger!

Vechtende katten is altijd een probleem en leidt nooit tot een oplossing, omdat er nooit een winnaar is. Dus “even wennen” aan elkaar is een redelijke voorspeller van vragen om problemen.

Ze slapen naast elkaar, dan is de introductie toch wel gelukt?

Dat katten samen op bed of op de bank liggen, betekent niet automatisch dat ze bevriend zijn

Wanneer katten direct samen zijn gezet wordt er vaak beargumenteerd dat de introductie goed is verlopen omdat de katten naast elkaar liggen. Dat katten samen op de bank liggen, betekent niet automatisch dat ze bevriend zijn. De bank is hoog, lekker warm en zacht, wat het een fijne slaapplek maakt. Het kan zijn, dat de katten er om deze redenen liggen en niet omdat ze vrienden zijn. De katten tolereren elkaars aanwezigheid en de stress die ze daarvan ervaren omdat de bank zo’n fijne ligplek is. Niet voor niets, is de bank of de slaapkamer een veelvoorkomende plek waar ruzies ontstaan. De stress van het in elkaars aanwezigheid zijn, is dan zover opgelopen dat het tot ruzie heeft geleid.

Katten aan elkaar laten wennen – ze slapen samen dus ze zijn vriendjes?

En dan maakt het ook nog uit of we het hebben over een introductie met een kitten of met een volwassen kat. Omdat in het geval van een kitten nog een andere reden kan hebben dat hij naar jouw lieve kat toe trekt. Als het om een volwassen kat gaat die wordt geïntroduceerd en deze ligt (uiteindelijk) samen met jouw volwassen kat op de bank te slapen, dan zou je kunnen denken dat het allemaal goed is gekomen tussen die twee. Maar kijk eens naar de lichaamshouding van de katten. De manier waarop ze naast elkaar slapen, geeft veel informatie over hoe de verstandhouding werkelijk is: zijn ze echt vrienden of is het een stille kattenoorlog?

Deze katten slapen samen, maar zijn duidelijk niet op hun gemak. De zwarte kat heeft zijn pootjes weggestopt onder het lijf en de lapjeskat is aan het “nep-slapen”. Deze katten houden niet voor niets een gepaste afstand tussen elkaar aan.

Deze katten slapen in een open houding met de buik zichtbaar en liggen met de kopjes naar elkaar toe. Ze zijn in diepe slaap. Dit zijn bevriende katten

Katten aan elkaar wennen – kittens trekken automatisch naar een andere kat toe omdat ze kwetsbaar zijn

Kittens trekken namelijk altijd naar andere katten toe omdat ze kwetsbaar en afhankelijk zijn. Ze zoeken vervanging voor de aandacht, zorg, veiligheid en warmte die ze ooit kregen van hun moederpoes en nestgenootjes.

Samen slapen betekent dus niet automatisch dat er sprake is van een goed gelukte introductie of vriendschap. Zeker niet als de volwassen kat (af en toe) blaast, gromt of uithaalt. Dat de ontmoeting toch niet zo goed is verlopen als gedacht, wordt vaak pas veel later zichtbaar, wanneer de katten sociaal volwassen zijn (1.5 jaar).

Katten verlaten in de natuur op deze leeftijd hun kolonie.  Om deze reden ontstaan rond deze leeftijd dan ook de meeste problemen. Want op deze leeftijd wordt pas echt duidelijk of de katten elkaar hebben nodig gehad of dat ze elkaar opzochten omdat er vriendschap tussen hen bestaat.

Heb je iets te vragen of wil je advies?

Het introduceren van katten kan best wat vragen oproepen en onzekerheden met zich meebrengen. Als jij je eigen situatie wil voorleggen aan en wil overleggen met een deskundige, dan maken we daar graag voldoende tijd voor!

Onze ervaring leert dat het erg informatief kan zijn om video’s van enkele introductie momenten toe te sturen (via wetransfer.com). Er kan dan worden gekeken hoe de katten zich op dit moment voelen, waar ze precies in het proces zitten. En of je bijvoorbeeld niet (iets) te snel, of juist te langzaam de stappen doorloopt. Ook kan er een schatting worden gemaakt van hoelang het ongeveer zal duren voordat de katten samen kunnen.

Belangrijk!

Problemen die ontstaan omdat de katten een sociale basis missen, zijn helaas onveranderlijk, ook voor een kattengedragstherapeut. In dat geval is de kans klein dat de katten elkaar zullen accepteren en is het maximaal haalbare is dan een situatie waarbij de katten elkaar tolereren. We vermelden dit nare bericht om de verwachtingen realistisch te houden en teleurstellingen te voorkomen.

Met dank aan Franciska Schellings, poezenpleegmoeder voor het meedenken over deze blog