Wanneer een kat hoest, zit er dan een haarbal vast of is er iets anders aan de hand? Een kat kan zeer vreemde geluiden maken. Deze geluiden kunnen klinken als hoesten of kuchen. Katten kunnen overgeef geluiden maken en kokhalzen. En soms maakt een kat zelfs beangstigende stikgeluiden of piepende geluiden. Een kat die last heeft van een haarbal maakt schrapende geluiden die wat kunnen lijken op hoesten.

Een kat die daadwerkelijk hoest kan echter last hebben van astma! Deze chronische luchtwegaandoening is beter bekend bij mensen, maar komt ook voor bij katten. Net als bij mensen wordt astma bij de kat veroorzaakt door het overgevoelig reageren van de luchtwegen op stoffen uit de omgeving. Je moet dan denken aan pollen, huisstofmijt, uitlaatgassen, rook van de houtkachel of sigaretten en luchtvervuiling. Wanneer je als kattenbaasje in staat bent om het verschil te herkennen tussen een onschuldige haarbal en astma kan dat mogelijk het leven van je kat redden. Vergevorderde en onbehandelde astma kan namelijk levensbedreigend zijn.

Het ontstaan van een haarbal

De kat heeft dagelijks veel werk aan het verzorgen van zijn vacht. Er komt geen kam aan te pas. De kat heeft daar zijn eigen gereedschap voor. Een kattentong is zo ruw als schuurpapier en daarmee wordt elk haartje glad gestreken en op zijn plek gelegd. Tijdens het wassen slikt de kat telkens een wisselende hoeveelheid losse haren in. Kattenhaar wordt normaal verwerkt in het maag-darm kanaal en afgevoerd via kattenpoep. Als de vertering voldoende werkt ontstaan er dus geen haarballen. De haren poept de kat weer uit.

Kattenhaar wordt verwerkt in het maag-darmstelsel

Wanneer een kat haren inslikt, komen deze terecht in de maag. Als het een pluk haar betreft, wordt deze tezamen met de rest van de maaginhoud (voedsel) richting de darm geduwd voor verdere verwerking. Dit voortbewegen gebeurd niet door de zwaartekracht. Voedsel wordt in het hele maag-darmstelsel door middel van afwisselend samentrekken en ontspannen van de spieren bewogen. Dit wordt peristaltiek genoemd.

Als de maag leeg is of als het gaat om een enkele haar, heeft de darm niet genoeg om te kunnen “aangrijpen”. De haar blijft in de maag zitten en raakt verstrikt in het slijmvlies van de maag. Op den duur verandert deze ophoping van haar in een vaste massa die vast kan komen te zitten in de maag of darm. We spreken dan van een haarbal. Als de haarbal er niet via de achterkant uitkan, komt hij er aan de voorkant uit.

Het ontstaan van haarballen wordt gestimuleerd door:

1. Gedurende langere tijd niet, of onvoldoende eten: dit komt vooral voor bij katten die slechts een of twee maaltijden per dag krijgen. Voor de kat is het natuurlijker als de maag altijd een beetje voedsel bevat. Dit zorgt ervoor dat het haar goed afgevoerd kan worden omdat de darm genoeg heeft om aan te grijpen. In de natuur eet een kat wel 20 keer per dag (een beetje). Onbeperkt voeren voorkomt haarballen.
2. Lang haar: langharige katten zoals Perzen hebben twee keer zo vaak last van haarballen dan kortharige katten
3. Stress, parasieten of allergie: elke aandoening die ervoor zorgt dat de kat zich overmatig gaat wassen, zorgt er ook voor dat de kat meer haren zal inslikken. Het overmatig wassen door stress wordt ook wel psychogene alopecia genoemd. Het is vergelijkbaar met de aandoening van verenpikken bij de papegaai. Kattengedragstherapie is vaak de meest effectieve aanpak voor dit probleem.
4. Graanvrij voer is op dit moment erg populair omdat het gezonder zou zijn. Echter bevat kattenvoer met graan meer voedingsvezels. En deze vezels hebben weliswaar geen voedingswaarde maar helpen wel bij de vertering. In een natuurlijke setting eet de kat prooien welke ook onverteerbare resten bevatten (veertjes, botjes, vacht). Deze onverteerbare resten helpen de darm aan te grijpen en zorgen voor een goed beweeglijke voerbal. De onverteerbare vezels in kattenvoer hebben dezelfde werking en helpen bij het voorkomen van haarballen.

Symptomen haarbal kat

Normaal gesproken kan een kat zich ontdoen van dit probleem door net zolang te kokhalzen totdat de haarbal wordt uitgebraakt. Braken is het tegenovergestelde van peristaltiek. Waar peristaltiek de maaginhoud verder door de organen heen duwt, stuurt braken de maaginhoud weer terug naar waar het vandaan kwam.

Wanneer je kat last heeft van een haarbal kun je verschijnselen van misselijkheid zien. Hij wordt vaak onrustig en gaat daarom heen en weer lopen of miauwen. De kat kan over zijn neusje gaan likken. En vaak zijn er opvallende slikbewegingen te zien die worden opgevolgd door kokhalzen.

Wanneer de buik krachtig samentrekt zul je de kat steeds in elkaar zien duiken. Deze krachtige beweging zorgt ervoor dat de maaginhoud uiteindelijk in de bek terecht zal komen. De kat zal dan zijn bek wijd openen en zijn tong uitsteken zodat het de haarbal er makkelijk uitkan. Wanneer je kat kokhalst, maar er geen haarbal, voedsel of vloeistof wordt gebraakt, kan er iets anders aan de hand zijn. Als een kat hoest, komt er geen voedsel, vocht of een haarbal uit.

Voorkomen Haarbal bij de kat: malt pasta, lactulose en dieetvoer

Langharige katten, oude katten, katten in de rui en katten die zichzelf kaallikken, kunnen wel wat hulp gebruiken om de grote hoeveelheid ingeslikte haren te verwerken. Je kunt je kat hierbij ondersteunen door hem een malt pasta (mout pasta) te geven. Dit is een natuurlijk voersupplement met een wat zoetige smaak dat de uitscheiding van ingeslikte haren bevordert. Mout is ontkiemd en daarna gedroogd graan.

Een mout pasta bevat naast mout ook oliën en vetten die ervoor zorgen dat er een dun laagje om de haren wordt gelegd, zodat de haren geen bal vormen maar het lijf via de ontlasting verlaten. Sommige merken voegen ook nog vitamines of taurine toe. Mijn ervaring als kattengedragstherapeut is dat de meeste katten die van Trixie erg lekker vinden, maar elke kat heeft natuurlijk zijn eigen voorkeur.

Trixie malt pasta hier verkrijgbaar

Miamor kattensnack met moutpasta, hier verkrijgbaar

Vind je kat malt pasta helemaal niets, kun je ook een druppeltje lactulose of laxatract als alternatief gebruiken. Deze middelen zijn verkrijgbaar bij de reguliere apotheek en dierenarts.

Voeding met vezels ter ondersteuning bij haarballen

Daarnaast kun je de kat ook ondersteunen door hem voeding te geven die speciaal bedoeld is om de kat te ondersteunen bij de haarverwerking. Ze bevatten extra onverteerbare vezels die ervoor zorgen dat de haren beter door het spijsverteringskanaal getransporteerd kunnen worden. Heeft je kat echt medische problemen door haarballen, dan kun je het beste een dieetvoer van de dierenarts gebruiken. Heeft je kat maar soms last van haarballen kun je onderstaande voeding gebruiken ter ondersteuning. Door het transport van haren te bevorderen die de kat bij het wassen inslikt, wordt de kans op de vorming van haarballen door dit voer tot een minimum beperkt.

Enkele voorbeelden van kattenvoer die speciaal bedoeld is om haarballen te voorkomen:

Purina Vacht en Haarbal, hier verkrijgbaar

Royal Canin Hairball Care, hier verkrijgbaar

Symptomen Astma Kat 

Als een kat hoest, lijkt dit veel op kokhalzen of braken. Bij een kat met astma kunnen ook krachtige bewegingen worden gezien. De bewegingen tijdens een astma aanval worden echter niet gemaakt door de maag maar door de buik. De kat perst lucht uit met de buik. Het ademen wordt met astma namelijk vooral bemoeilijkt bij het uitademen.

Een kat die hoest neemt vaak een kenmerkende lichaamshouding aan. Hij zit dan met opgehaalde schouders, terwijl hij zijn kopje ver naar voren steekt. Dit doet hij zodat er beter lucht door de luchtpijp kan stromen. Dit kun je vergelijken met het rechttrekken van een rietje, waardoor je makkelijker je drinken kunt opzuigen. Daarnaast zul je de kat (als je goed kijkt) het slijm wat naar boven komt zien inslikken.

Hoesten is een schrapend en droog geluid en kan gepaard gaan met kuchen. Niet alle katten met astma hoesten. Sommige katten maken een piepend of zelfs fluitend geluid terwijl ze ademen. Andere katten ademen met hun bekje open of worden benauwd. Bij een ernstige astma aanval kan de kat blauwe slijmvliezen krijgen door een gebrek aan zuurstof.

Astma is een chronische ontsteking van de longen

Astma komt bij ongeveer 1% van alle katten voor. Vooral de Siamees en Burmees lijken er gevoelig voor. Ook vroege moederscheiding kan het risico op astma verhogen. Het hoesten, moeilijk kunnen ademen en een toename van de slijm aanmaak wordt veroorzaakt door een chronische ontsteking van de longen. Gelukkig is astma bij katten, net als bij mensen te behandelen. Het is weliswaar niet te genezen, maar het is met medicijnen goed te controleren. De meest voorkomende behandelingen zijn prednision of inhalatietherapie. De laatst genoemde heeft de minste bijwerkingen.

Als je kat hoest en twijfelt of hij last heeft van een haarbal of toch astmatisch is, is het altijd verstandig om de dierenarts te raadplegen. Hoe zit dit met jouw kat? Heeft deze blog je geholpen om te bepalen of je kat last heeft van een haarbal of astma? Heb je onlangs te horen gekregen dat je kat astma heeft? Heeft je kat erg last van haarballen? Deel jouw ervaring hieronder in de reacties!

Bronnen:

• Dann, J. R., Adler, M. A., Duffy, K. L., & Giffard, C. J. (2004). A potential nutritional prophylactic for the reduction of feline hairball symptoms. The Journal of nutrition, 134(8), 2124S-2125S.
• Ryan, C. P. & Wolfer, J. J. (1978) Recurrent trichobezoar in a cat. Vet. Med. Small Anim. Clin. 73: 891–893.
• De Vos, W. C. (1993) Migrating spike complex in the small intestine of the fasting cat. Am. J. Physiol. 265: G619–G627.