Graanvrij kattenvoer is niet per se gezonder blijkt uit onderzoek

Graanvrij voer voor de kat wordt steeds populairer. Iedereen wil het beste voor zijn kat, daar hoort ook gezonde voeding bij. Het is ook een  aanlokkelijke gedachte dat je door middel van een kleine wijziging in de voeding de kat zijn gezondheid sterk kan verbeteren. Het beste kattenvoer zou helpen om overgewicht bij de kat te voorkomen en allerlei kwaaltjes op afstand te houden. Er zijn kattenvoer-enthousiasten die heilig geloven in een bepaald dieet: voor de één is dat vers vlees, de ander zweert bij graanvrije brok. Het zou ideaal zijn, zo’n eenvoudige oplossing voor grote gezondheidsproblemen. Maar wetenschappelijke inzichten laten toch een genuanceerder beeld zien. Deskundigen geloven niet in een heilige graal. Er bestaat niet één type voeding die dé oplossing is voor alle katten. Voor katten kan graanvrij kattenvoer een prima voeding zijn, in andere gevallen is een brokje met graan een betere optie. Wat je ook voert, het is altijd belangrijk dat de voordelen die je nastreeft opwegen tegen de mogelijke nadelen. In deze blog zetten we verrassende feiten over graanvrije voeding voor je op een rijtje.

De huiskat vs zijn wilde soortgenoot – wie is het gezondst?

Katten zijn carnivoren (vleeseters), dat is een feit. Dat is ook in alles terug te zien, de kat heeft een kort darmstelsel, hij heeft knipkiezen en flinke klauwen om zijn prooi niet te laten ontsnappen. De huiskat vertoont daarmee nog behoorlijk wat overeenkomsten met zijn wilde voorouder. De hamvraag is echter, of het ook gezond is om de huiskat hetzelfde te voeren als zijn wilde voorouder. Het idee dat graanvrije voeding gezonder zou zijn, heeft hier namelijk alles mee te maken. Granen zouden niet natuurlijk zijn en katten zouden het zetmeel en de tarwe(gluten) niet kunnen verteren. Graanvrij kattenvoer zou daarom beter passen bij het dieet van de evolutionaire voorouders van onze katten. Maar de (eerste) hamvraag is of dat wel het beste uitgangspunt is?

Wilde kat heeft niet hetzelfde doel in zijn leven als de huiskat

Voor wilde katten is het belangrijkste doel om zich voort te planten. Hierdoor zorgen katten voor het voortbestaan van de soort. Hun doel is niet zozeer om heel lang te leven of gezond te blijven. En dat laatste hebben we toch allemaal wel voor ogen voor onze huiskat. Een wilde kat wordt helemaal niet zo oud. Ze worden gemiddeld 3 tot 5 jaar. Ze sterven dus over het algemeen een stuk jonger dan de meeste huiskatten. Dat heeft deels te maken met een gebrek aan medische zorg maar ook met de voeding van de wilde kat.

Wist je dat dierenartsen nog niet zo heel lang geleden veelvuldig het ‘all meat syndroom’ (secundaire alimentaire hyperparathyreoidie), zagen bij zogenaamde ‘slagershonden’ die enkel vlees aten? Dit is een stoornis in de calcium-fosfaathuishouding veroorzaakt door een voeding bestaand uit enkel vlees. Bij katten die alleen (vers) vlees eten, kan een tekort aan taurine ontstaan. Zo’n tekort kan hartfalen en blindheid veroorzaken. Deze ziektes worden al een jaar of veertig niet meer gezien sinds de komst van commerciële diervoeders. Dit betekent natuurlijk niet dat (vers) vlees of een graanvrije en vleesrijke voeding honden of katten ziek maakt. Maar het betekent wél dat veel vlees op zich niet per se het meest gezond is. Bij elk type voer gaat het om de juiste balans aan voedingstoffen, dat is wat de (huis)kat gezond houdt.

Graanvrije kattenvoeding is niet beter voor de kat

De toegenomen interesse in het ‘natuurlijker voeren’ van onze katten heeft voedingsproducenten geïnspireerd om kattenvoer te maken die aan dit idee voldoet. Op dit moment is ‘natuurlijk’ de meest gebruikte marketingterm om diereigenaren te verleiden tot het kopen van een bepaald voer [1]. In een ‘natuurlijk’ voer is er geen plaats voor ‘vulstoffen of granen‘, in het bijzonder tarwe. De meeste merken kattenvoer hebben daarom een graanvrije variant in hun assortiment opgenomen. Dit type voeding is vaak ook wat duurder dan andere voeding omdat een hogere prijs het idee geeft dat het voer van betere kwaliteit is. Graanvrij staat echter niet gelijk aan goede kwaliteit of gezond. Er bestaat prima graanvrij kattenvoer, maar er bestaan ook graanvrije brokken van mindere kwaliteit, net zoals dat geldt voor kattenbrokjes met graan.

Van graanvrije brokken worden katten dik?

Een nog redelijk onbekend gegeven is dat graanvrije brokken over het algemeen wat vetter zijn dan brokjes met graan. De populaire graanvrije brokken van Purizon, Acana, Orijen, Applaws en Taste of The Wild bevatten allen 20% vet. Porta 21 bevat zelfs 21.5 % vet. Wanneer je het vetgehalte vergelijkt met brokken met graan van populaire merken als IAMS, Sanabelle, Almo, Purina One en Yarrah dan is het vetpercentage gemiddeld (14.8%) een stuk lager. Het voordeel van wat meer vet in het voer is dat de vacht er mooi door gaat glanzen. Maar aan dat hogere vetgehalte kleven ook enkele nadelen.

Nadelen van hoger vetpercentage van graanvrije voeding voor katten:

• Sommige katten kunnen gaan braken door het hogere vetgehalte
• Sommige katten kunnen diarree krijgen door het hogere vetgehalte
• Graanvrije brokjes zijn energierijk waardoor sommige katten overgewicht ontwikkelen

Sommige katten reageren wat gevoelig op vet waardoor ze gaan braken of ze krijgen diarree. Omdat vet twee keer zoveel energie bevat als koolhydraten en eiwit per gram, is graanvrij voer vaak energierijk. Dat betekent dat ze er niet evenveel van mogen eten als van een wat minder vet brokje. Katten vinden een vetter brokje vaak wel erg lekker, waardoor ze er juist meer van eten in plaats van minder [5]. Ter vergelijking: van Porta 21 mag een slanke kat die 4 kg weegt, per dag 65 gram brokjes, terwijl dezelfde kat 72 gram Yarrah brokjes zou mogen.

In de praktijk zien we dan ook dat sommige katten dik worden wanneer zij op graanvrije brokken worden gezet. Voor katten met overgewicht of die moeten oppassen dat ze niet te dik worden, kan het verstandiger zijn om te kiezen voor een energiearmer brokje.

 

 

 

 

 

 

 

Graanvrij betekent niet hetzelfde als zetmeelvrij of vrij van koolhydraten

katten kunnen graan prima verteren blijkt uit onderzoek

Er bestaat graanvrije voeding en daarnaast ook voer dat de afwezigheid van tarwe benadrukt. Het is namelijk vooral de tarwe dat een slecht imago heeft. Maar wist je dat rijst en maïs ook granen zijn? De aanwezigheid van deze granen in voer worden vaak juist in positieve zin onderstreept. Niks mis mee, want uit onderzoek is ook gebleken dat katten rijst (98,6%) en mais (90%) prima kunnen verteren. Maar uit datzelfde onderzoek blijkt dat katten ook tarwe (93.9%) prima kunnen verteren. Katten kunnen bewerkte granen nuttig gebruiken als bouwstof en energiebron. Door het bewerken van de granen wordt de zetmeelcomponent als het ware blootgelegd waardoor de kat deze efficient kan verwerken en gebruiken. Dat is ook niet zo gek als je je bedenkt dat de koolhydraten die de kat in de natuur binnenkrijgt, ook (voorverteerde) granen zijn! De maaginhoud van de natuurlijke prooi van de kat, de muis – die de kat ook binnenkrijgt wanneer hij deze eet – bestaat namelijk vooral uit graan (11.2% vezels, 73.9% zetmeel en dextrine, 2.6% suiker) [4].

Graanvrije voeding bevat vaak veel koolhydraten (zetmeel)

Desondanks staan granen te boek als onnatuurlijk en katten zouden het zetmeel uit de granen niet kunnen verteren. Er zouden onvoldoende voedingsstoffen in zitten en de hoeveelheid vezels zouden voor darmproblemen zorgen. Suikers, zetmeel en vezels zijn vormen van koolhydraten in voeding. Granen bevatten veel zetmeel met een gehalte dat varieert van 50% in gerst tot 70% in rijst. Zetmeel is een koolhydraat dat in het lichaam wordt omgezet in suiker. Zetmeel komt niet alleen voor in granen zoals tarwe, mais en rijst. Maar ook in knolgewasssen zoals aardappel, peulvruchten, groenten, fruit en bindmiddelen. Het idee dat graanvrije voeding gezonder zou zijn, komt voort uit het idee dat dit voer weinig koolhydraten zou bevatten. Er zijn onderzoeken die suggereren dat een eiwitrijk en koolhydraatarm dieet mogelijk gezond is voor katten. Maar het is belangrijk om te weten dat een graanvrije voeding niet per se een koolhydraatarme voeding is.

Opvallend genoeg bevatten vrijwel alle graanvrije en tarwevrije brokken een aanzienlijke koolhydraatcomponent. Als alternatieven voor granen worden bijvoorbeeld deze koolhydraatbronnen gebruikt:

• Knolgewassen – (zoete) aardappel, pastinaak, aardpeer, suikerbiet, cassave
• Bindmiddelen – Aardappelzetmeel, Tapioca
• Quinoa
• Peulvruchten – linzen, erwten, bonen, kikkererwten
• Groenten – courgette, pompoen, pastinaak, wortel, boerenkool, spinazie, snijbiet, chicoréewortel
• Fruit – appels, peren, cranberries, blauwe bessen, vossebessen
• Kruiden – melkdistel, klis wortel, lavendel, heemstwortel, rozenbottels, kurkuma

Van sommige van deze koolhydraatbronnen is onderzocht hoe nuttig de kat ze kan verteren. De zetmeelvertering van linzen en erwten bedraagt bijvoorbeeld 95.2% en 96.3% [3]. Van een groot aantal hierboven genoemde koolhydraatbronnen is echter onbekend hoe goed de kat ze kan verteren! Daarnaast bevatten sommige van deze ingrediënten zoals aardappel meer koolhydraten dan graan. Sommige graanvrije voeders bevatten evenveel of zelfs meer koolhydraten dan kattenvoer met graan.

Het denkbeeld dat graan ongezond zou zijn is gebaseerd op ongeveer zes argumenten:

1. Katten zijn carnivoren (vleeseters), die niet in staat zijn om granen te verteren
2. Granen en andere koolhydraatbronnen maken geen onderdeel uit van het natuurlijke voedsel van de wilde kat
3. Katten kunnen zetmeel in granen niet verteren
4. Katten hebben geen behoefte aan koolhydraten 
5. Granen dienen enkel als vulstof
6. Granen veroorzaken ziektes en aandoeningen zoals voedselallergie, darmproblemen, huid- en vachtproblemen, artrose, diabetes, kanker en maken katten dik

De huidige inzichten rondom graan laten wat anders zien:

1. We bespraken al eerder in deze blog dat katten granen en andere koolhydraten (rijst, erwt, linzen, graan en mais prima kunnen verteren. Katten zijn inderdaad vleeseters en kunnen niet gezond blijven zonder vlees, maar ze zijn daarnaast prima in staat om graan en andere koolhydraten te verteren en nuttig te gebruiken. Er wordt momenteel nog onderzocht hoeveel koolhydraten precies het gezondst is.
2. Vanuit voedingskundig oogpunt, is het natuurlijke voedsel van de wilde kat niet zo relevant. Katten hebben vooral baat bij voer dat de juiste hoeveelheid voedingstoffen bevat. In zo’n voer kan graan wel of niet aanwezig zijn.
3. Katten zijn voldoende in staat om (bewerkt) zetmeel uit granen te verteren. Daarnaast zijn zij ook in staat om andere voedingstoffen zoals eiwit, vitaminen en mineralen uit plantaardige ingrediënten op te nemen.
4. Er is inderdaad nooit aangetoond dat katten (of mensen) koolhydraten nodig hebben. Echter is er ook nooit aangetoond dat koolhydraten, waaronder graan ongezond zijn voor katten.
5. Graan is een voedingsbron die de kat voorziet van energie en is een eiwit-besparende voedingsstof. Daarnaast levert het zelf ook eiwit.
6. Granen geven geen verhoogde kans op ziekte. Van alle allergische katten is slechts 1% allergisch voor voedsel. Katten zijn het vaakst allergisch voor vleesbestanddelen zoals rund, kip en vis. Tarwe geeft enkel problemen in een zeer kleine groep katten. Een hoge energie-inname veroorzaakt overgewicht in katten, ongeacht hoe het dieet eruit ziet. Overgewicht wordt in verband gebracht met diabetes, artrose en met kanker.

Heeft mijn kat graanvrij kattenvoer nodig?

Kwalitatief kattenvoer dat rijk is aan eiwit en laag aan koolhydraten is mogelijk het gezondst voor katten, maar het is belangrijk om niet klakkeloos aan te nemen dat elk voer dat graanvrij is, hieraan voldoet. Sterker nog, veel van de graanvrije voeders bevat evenveel of zelfs meer koolhydraten (suikers) dan brokjes met graan. Vooral katten met diabetes en katten met een echte zeldzame graanallergie kunnen veel baat hebben bij een koolhydraat arme voeding. Maar voor de meeste gezonde katten is het geen vereiste.

Het gebruik van graan als ingredient in kattenvoer past op basis van de huidige inzichten prima in kattenvoer, maar het is geen noodzaak. Hoeveel graan of koolhydraten nu het meest gezond is, wordt momenteel nog onderzocht. Welke soort voeding het beste past bij je kat hangt van verschillende factoren af.

We helpen je graag met het juiste voedingsadvies

Bij Lekker in je Vacht kun je terecht met al jouw voedingsvragen. Ook kun je een voedingsanalyse laten uitvoeren en een persoonlijk voedingsadvies inclusief voerschema aanvragen via het servicegebied.

[starbox]

Bronnen:

1. Beynen, A. C. (2015). Classifying petfoods. Creature Companion, 56-58.
2. BARF/RAuw voeding/gRAAnvRije voeding; hype oR heRe to stAy? E.A Hagen-Plantinga 2018
3. De-Oliveira, L. D., Carciofi, A. C., Oliveira, M. C. C., Vasconcellos, R. S., Bazolli, R. S., Pereira, G. T., & Prada, F. (2008). Effects of six carbohydrate sources on diet digestibility and postprandial glucose and insulin responses in cats. Journal of Animal Science, 86(9), 2237-2246
4. Eisert, R. (2011). Hypercarnivory and the brain: protein requirements of cats reconsidered. Journal of Comparative Physiology B, 181(1), 1-17
5. Verbrugghe, A., & Hesta, M. (2017). Cats and Carbohydrates: The Carnivore Fantasy?. Veterinary sciences, 4(4), 55.