katten knagen en kauwen graag op planten. En omdat ze graag klimmen en nieuwe dingen ontdekken, is het moeilijk om planten buiten hun bereik te houden. Als je planten in huis wilt neerzetten of als de kat in de tuin komt, is het handig om te weten welke planten en bloemen giftig zijn voor katten. In het geval van twijfel kun je hem beter niet neerzetten.

Giftige planten voor katten; er zijn er zoveel dat je er vast ooit één in huis hebt gehad. Misschien heb je er op dit moment zelfs wel één in huis. Dat hoeft niet per se een groot probleem te zijn, maar het kan wel. De Lelie bijvoorbeeld is even dodelijk voor katten als dat ze mooi is. En laat dat nu een van de meestgebruikte bloemen in boeketten zijn. Het is bijna niet te geloven maar de ASPCA (American Society for the Prevention of Cruelty to Animals) somt 417 planten op die giftig voor katten zijn. Hoe kunnen katten eigenlijk lang en gelukkig leven wanneer zij omringt zijn door zoveel gevaarlijke planten?!

Het antwoord zit hem voor een deel in de betekenis van giftig

Een stof is giftig wanneer deze schadelijk is, als de kat dit in, of op zijn lichaam krijgt. Maar wat voor schade en hoe erg deze is, verschilt per stof. Elke plant maakt zijn eigen mengsel van stoffen en  in een andere hoeveelheid. Veel giftige planten zijn irriterend: ze veroorzaken ontstekingen van de huid, mond of de maag. Andere planten kunnen wel ernstige klachten veroorzaken. Ze kunnen de functie van de organen beschadigen of veranderen. Sommige planten kun je met jouw katten misschien wel neerzetten. Maar andere kun je dus beter helemaal nooit in huis hebben.

Wil je een kant en klare oplossing? Koop je planten dan voortaan in onze webshop, we verkopen enkel veilige planten voor katten!

Het leven is al ingewikkeld genoeg. Daarom hebben we een oplossing bedacht voor dit probleem. Op onze webshop vind je alleen maar planten die veilig voor katten zijn. Bovendien hebben we ook nog planten die hufterproof zijn. Dat wil zeggen; we hebben ook keus voor mensen met katten die geen enkele plant met rust laten. Onze hangplanten en planten in afgesloten glazen potten beschermen je planten. Denk daarbij aan scherpe tandjes of tikkende pootjes. Dit zijn ook goede oplossingen wanneer je kat graaft in een plant. Je hoeft op onze webshop niet te zoeken naar katten symbolen. En ook niet naar andere aanwijzingen om te bepalen of een plant giftig is. Alle planten op de webshop zijn veilig voor je kat.

Wil je je verdiepen in dit onderwerp, lees dan vooral verder over giftige planten voor katten!

Natuurlijk is het niet onmogelijk om zelf te bepalen welke plant wel of niet kan. Na het lezen van deze blog weet je alles wat je moet weten over giftige planten.

Waarom is de ene plant giftiger voor katten dan de andere?

Alles wat leeft – en daarmee dus ook alle planten – wil graag overleven. En als het even kan, zichzelf vermeerderen. Planten hebben echter ook vijanden die ze willen opeten. Denk bijvoorbeeld aan konijntjes, grazende schaapjes en koeien. Maar ook hongerige, opgroeiende rupsjes lusten wel een lekker blaadje. Natuurlijk eten wijzelf ook plantjes (groenten) aangezien we gezond willen blijven.

De plant heeft dus te maken met veel vraat. En de plant maakt zijn plantendelen niet om opgegeten te worden. Dat doet ze om te blijven leven en om voor meer plantjes te zorgen. Een plant kan niet weglopen van de planteters en moet zich daarom op andere manieren beschermen.

Planten maken giftige stoffen om zich te beschermen tegen planteneters

Om zichzelf te beschermen, hebben planten verschillende ‘wapens’. Voorbeelden zijn: doorns of stekels op de stengel en prikkende haartjes op de bladeren. Of ze geven een parfum af dat de natuurlijke vijand aantrekt van de planten(vr)eter. De plant laat de natuurlijke vijand al het werk doen, want die eet de planteneter op voordat deze de plant kan opeten. Daarnaast zijn er planten die chemische stoffen maken die bitter smaken of zelfs giftig zijn. De soort plantengifstoffen en de hoeveelheid hiervan bepalen hoe giftig de plant is voor de kat.

Deze stoffen maken planten giftig voor katten

Planten kunnen verschillende soorten stoffen maken die giftig zijn voor katten. Enkele belangrijke soorten:

1. Hartglycosiden
2. Saponine
3. Terpenen
4. Fenolen
5. Alkaloïden
6. Oxalaat

Hartglycosiden

Verschillende soorten planten bevatten stoffen die ‘hartglycosiden’ heten. Er bestaan verschillende soorten die niet allemaal even giftig zijn. Een grappig feitje: deze stoffen leidden tot de ontdekking van belangrijke hartmedicijnen. Deze worden voor zowel mens als dier gebruikt. Natuurlijk wel in een hele lage, niet giftige hoeveelheid.

De oplettende lezer snapt ook gelijk dat deze stoffen dus op het hart inwerken. Signalen van vergiftiging door hartglycosiden zijn onder meer; misselijkheid, kwijlen en braken. Maar ook een zeer langzame of snelle hartslag, hartritmestoornissen en toevallen. Hoewel er veel planten zijn die deze giftige stoffen bevatten, zijn de meestvoorkomende die giftig zijn voor katten:

• Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea)
• Lelietje-van-Dalen (Convallaria majalis)
• Oleander (Nerium oleander)
• Gele oleander (Thevetia peruviana)
• Wollig vingerhoedskruid (Digitalis lanata)
• Apocynum cannabinum
• Voorjaarsadonis (Adonis vernalis)
• Kroontjeskruid (Euphorbia helioscopia)
• Woestijnroos (Kalanchoë)

Saponinen

Een andere belangrijke groep stoffen die planten giftig voor katten maken, zijn de Saponinen. Deze zijn bijzonder omdat ze zeepsop geven wanneer je ze mengt met water. Het woord ‘saponine’ komt ook van het Latijnse woord ‘sapo’. Sapo betekent zeep. Saponinen worden vooral gemaakt door planten om zichzelf te beschermen tegen insecten. Dit soort saponinen kunnen ook giftig zijn voor dieren. Wanneer een dier genoeg van deze stoffen binnen krijgt, breken ze rode bloedlichaampjes af.

Planten die saponinen bevatten en daarom giftig zijn voor katten:

• Berk (Betula pendula)
• Hulst (Ilex)
• Cyclaam
• Yucca
• Aloë vera
• Echte sleutelbloem (Primuleae veris)
• Klimop (Hedra helix)
• Madeliefje(Bellis Perennis)
• Guldenroede (Solidago virgaurea)
• Koningskaars (Verbascum densiflorum)
• Muizendoorn (ruscus aculeatus)
• Viooltje (Viola tricolor)
• Vogelmuur (Stellaria media)

Terpenen

Terpenen zijn giftige stoffen die veel planten gebruiken als bescherming tegen planteneters. Chrysanten maken bijvoorbeeld een bepaald soort terpeen (pyrethroïde) in hun blad en bloemen. Zowel natuurlijke als kunstmatige pyrethroïden worden veel gebruikt in insectenbestrijding. Deze stoffen blijven namelijk niet zo lang hangen in het milieu. Ook zijn ze vrij veilig voor zoogdieren (behalve voor katten!). Coniferen zoals de Den en de Spar maken weer een ander soort terpeen (mono-terpeen). Dit slaan zij op in harskanaaltjes die in de naalden, takjes en stam zitten.

Essentiële olie bevat ook terpenen (en fenolen)

Veel planten bevatten een mengsel van mono-terpenen. Deze hebben een kenmerkende geur en kennen we ook wel als essentiële olie. Het hoofdingrediënt van pepermuntolie is bijvoorbeeld ‘menthol’ wat ook een terpeen is. Veel planten die essentiële olien maken hebben haartjes. Deze steken ze als een soort reclamebord uit. Zo maken ze duidelijk hoe giftig ze zijn. Deze geur kan insecten en grazers afschrikken nog voordat ze een hapje plant hebben geproeft.

Enkele giftige planten voor katten die terpenen bevatten:

• Kerstster (Euphorbia pulcherrima)
• Cannabis
• Spar
• Den
• Chrysant

Fenolen

Fenolen zijn een hele grote groep stoffen die van nature in planten voorkomen. Sommige zoals lignine geven planten hun stevigheid/ taaiheid. Anthocyanen zorgen voor de opvallende kleuren van veel planten, bloemen en fruit. Ook zorgen ze voor de kenmerkende kleur van herfstblaadjes. Bepaalde soorten fenolen in groente en fruit zijn zelfs heel gezond.

Andere fenolen zoals phytoalexine, maakt de plant vooral als ze wordt beschadigd door ziekteverwekkers. Deze soort fenolen kunnen giftig zijn voor dieren. In het algemeen reageren planten op beschadiging door een grote hoeveelheid fenolen naast de ‘wond’ te maken. Symptomen van een vergiftiging met fenolen, zijn brandwonden en hyperventilatie. Ook kunnen ze de lever, het hart en de nieren beschadigen.

Enkele planten die voor katten giftige fenolen bevatten zijn:

• Ficus
• Sint-janskruid
• Eik
• Geraniums
• Beukenhaag (Fagus sylvatica)
• Den (Pinus rigida)

Alkaloïden

Deze groep van stoffen is giftig voor de meeste dieren. Een vergiftiging met deze stoffen zorgt voor het afsterven van levercellen en uiteindelijk leverfalen. De meeste vergifitigingen van landbouwhuisdieren komen door ‘alkaloïden’. Bijna alle soorten zijn ook giftig voor mensen. Daarentegen vallen Morfine en Codeine ook onder deze groep. En die zijn weer niet meer weg te denken uit de medische wereld.

Enkele planten die alkaloiden bevatten en daarom giftig voor katten zijn:

• Lupine
• Delphinium
• Senecio
• Jasmijn
• Narcis
• Sneeuwklokje
• Nachtschade familie

Oxalaat

Er zijn twee soorten oxalaat-bevattende planten. Degene die onoplosbare-oxalaten (o.a. calcium-oxalaat) bevatten en die oplosbare oxalaten bevatten. Veel kamerplanten bevatten de onoplosbare. Deze groep stoffen vormt graag kristallen. Deze kristallen kunnen intense pijn en zwelling geven als ze op de huid of in de bek komen.

Wanneer een deel van deze planten wordt gekauwd en ingeslikt, steken de kristallen in de gevoelige tong, het tandvlees en de keel. Hierdoor onstaat het gevoel in geslepen glas te bijten. Meestal is een vergiftiging met deze stoffen niet dodelijk. Maar het binnen krijgen van grote hoeveelheden kan wel nierproblemen geven.

Enkele planten die in verband worden gebracht met vergiftiging bij de kat door oxalaat zijn:

• Flamingoplant (Anthurium)
• Olifantsoor (Alocasia Macrorrhiza)
• Philodendron
• Pistia Stratiotes
• Dieffenbachia
• Lepelplant (Spathiphyllum)
• Zantedeschia aethiopica

Planten zijn niet voor elk dier (even) giftig

Sommige planten zijn giftig voor iedereen die eraan knabbelt. Maar andere planten kunnen veilig zijn voor honden, terwijl ze giftig zijn voor katten. Of ze zijn veilig voor mensen en vogels, maar giftig voor honden. Het lichaam van een hond, kat, mens of vogel kun je niet één op één met elkaar vergelijken.

In grote lijnen werken ze natuurlijk wel hetzelfde, maar er zijn ook verschillen. De kat zijn lijf zit op een bepaalde manier in elkaar wat ze extra gevoelig maakt voor bepaalde stoffen. Ze kunnen deze niet goed verwerken.

Katten zijn extreem gevoelig voor fenolen en terpenen

De kat mist bijvoorbeeld het stofje glucuronyltransferase. Dit stofje stelt andere dieren in staat om fenolen en terpenen snel en goed af te breken.

Katten maken minder van dit stofje dan de meeste dieren. Hierdoor kunnen ze kleinere hoeveelheden fenol aan. Bij grote hoeveelheden kan het glucuronosyltransferase het niet verwerken, waardoor een ophoping van fenol ontstaat. Dit maakt het giftig. Zonder snelle tussenkomst van een dierenarts zal de kat bezwijken aan ademhalingsproblemen.

Bovendien zijn katten vleeseters

Planten hebben over de tijd bescherming ontwikkeld tegen planteneters (herbivoren). Andersom hebben planteneters ook aanpassingen ontwikkeld om plantgifstoffen te toleren. Of ze hebben geleerd om bepaalde planten te vermijden.

De stofwisseling van planteneters kan zich aanpassen wanneer ze steeds een beetje van een nieuwe giftige stof binnenkrijgen. Ze kunnen over de tijd heen dan steeds grotere hoeveelheden verwerken.

Dit geldt natuurlijk niet voor de kat, die geen herbivoor is maar een carnivoor (vleeseter). Katten komen niet zovaak planten tegen als herbivoren. Carnivoren komen daarom ook het minst in aanraking met planten-fenolen. Bijgevolg is dat er een grote toxiciteit van fenolen is bij strikte carnivoren zoals de kat. En een stuk minder bij alleseters en het minst bij herbivoren.

Op deze manieren komen katten in aanraking met giftige planten

Zelfs als een plant giftig is, bepaalt de intensiteit van het contact hoe veilig of onveilig dit is. Katten kunnen op verschillende manieren contact hebben met planten:

1. Kauwen op, knagen of knabbelen aan de plant
2. Blaadjes of bloemen opeten
3. Drinken van water uit een bloemenvaas
4. Langs een plant lopen waardoor stuifmeel van bloemen op de vacht komt
5. Ruiken aan de plant
6. Drinken van guttatie (verschijnsel dat planten vocht met daarin opgeloste stoffen ‘uitzweten’)
7. Tikken of slaan tegen bloemen of blaadjes
8. Plant uit de aarde trekken
9. Graven in de aarde

10 veelvoorkomende planten en bloemen die giftig zijn voor katten:

1. Lelies (Lilium en Hemerocallis soorten)

Katten zijn extreem gevoelig voor een lelie-vergifting. De Lelie bevat een coctail van giftige stoffen die in heel kleine beetjes al erg schadelijk zijn voor de kat. Ze bevatten niet enkel hartglycosiden maar ook nog glycoalkaloiden en saponines. De Lelie is erg berucht. Het opeten van twee à drie (bloem)blaadjes kan al dodelijk zijn. Ook het oplikken van stuifmeel van de vacht, alsmede van het water drinken waar de lelie in staat, is gevaarlijk. Lelies staan erom bekend dat ze voor accuut nierfalen en uiteindelijk leverfalen kunnen zorgen in katten. De gehele plant is giftig, maar vergiftiging door het eten van de blaadjes is het meestvoorkomend.

2. Sago palm (Cycas revoluta)

3. Hartglycosiden bevattende planten

4. Blauwalg

Blauwalg wordt meestal niet genoemd wanneer men het heeft over vergiftiging bij de kat. Eigenlijk is het ook geen echte alg of een plant. Het is een bacterie. Om precies te zijn is het een cyanobacterie. Deze ‘alg’ is echter dodelijk voor de meeste dieren. Een paar likjes is al voldoende. Blauwalg ontstaat in elke vorm van natuurwater maar kan ook ontstaan in je eigen vijver. Blauwalg is dan vooral iets om je zorgen over te maken wanneer je kat (vrij) buiten komt. Het ontstaat vooral bij warm weer en in water dat maar weinig stroming heeft. Als er heel veel blauwalgen zijn, zie je dikke lagen blauw-groene eilandjes drijven. Uit deze lagen komen giftige stoffen. De stoffen die blauwalg maakt zijn vooral heel giftig voor de lever.

5. Azalea

6. Rhododendron soorten

7. Oleander (Nerium oleander)

8. Wonderboom (Ricinus communis)

9. Woestijnroos (Kalanchoë)

10. Herfststijlloos (Colchicum autumnale)

De hoeveelheid bepaalt de mate van giftigheid

Je plant kan nog zo giftig zijn, als je kat er vanaf blijft is er natuurlijk niks aan de hand. Daarbovenop zijn katten best in staat om een kleine beetjes plantengif te verwerken. De lever zorgt voor het onschadelijk maken van allerlei giftige stoffen. Het wordt pas een probleem, wanneer de lever een bepaalde stof niet (goed) of snel genoeg kan afbreken. De hoeveelheid die een kat binnen krijgt, maakt het grote verschil.

Alle planten zijn in principe giftig

Het is vooral de hoeveelheid die bepaalt of een stof al dan niet giftig is.  Aan de ene kant kunnen planten – als ze sterk verdund en in bepaalde mate – geneeskrachtig zijn.

Aan de andere kant kunnen ze dodelijk zijn in een grote hoeveelheid. Een kleinere of grotere hoeveelheid en dus gevaarlijkere dosis van een bepaalde stof bepaalt de giftigheid. Zelfs water – wat we absoluut nodig hebben om te overleven – is giftig, als je er maar genoeg van drinkt. Watervergiftiging kan al bij drie liter per uur optreden.

Zo werkt dat ook bij planten. Alle planten kunnen giftig zijn. Alleen verschilt het per plant hoeveel je kat ervan moet eten voordat hij er last van krijgt. Hoe giftiger een plant is, des te minder de kat ervan kan eten voordat hij er last van krijgt.

Welke delen van de plant zijn giftig voor katten?

Als een plant giftig is voor katten, kun je er het beste vanuit gaan dat alle delen van de plant giftig zijn. Alhoewel sommige delen van de plant grotere hoeveelheden van het gif kunnen bevatten dan andere. Van sommige planten zijn vooral de bloemen giftig. Van andere planten is enkel de wortel giftig.

Hoe herken je giftige planten voor katten

Er zijn geen algemene kenmerken die typisch zijn voor alle giftige planten. Je kunt daarom eigenlijk ook niet op een betrouwbare manier giftige planten herkennen (tenzij je weet welke plant het is). Survival gidsen noemen enkele plantenkenmerken die erop zouden kunnen wijzen dat een plant giftig is:

• Melkachtig sap
• Natuurlijke glanzende bladeren
• Gele of witte bessen
• Paraplu vormige planten

Maar dit is weinig betrouwbaar, het meest veilige is je eigen planten kennen. Dat betekent, weten of je plant gevaarlijk is of niet. Een goed plantenboek kan je hierbij helpen.

Webshop met enkel niet giftige en veilige planten voor katten: Lekker in je Vacht

Heb je een kat hebt die al je planten negeert? Dat maakt een plant uitkiezen makkelijker dan wanneer je een kat hebt die knaagt aan alle planten. Toch kun je bepaalde planten beter nooit in huis halen omdat ze erg giftig zijn.

Als planten gifstoffen bevatten, bepalen de soort en de hoeveelheid gifstoffen hoe schadelijk de plant voor je kat is. De ene plant veroorzaakt op zijn hoogst wat irritatie van de maag. Maar de andere is al dodelijk als de kat er enkele blaadjes van opeet. Dat betekent dus eigenlijk altijd wat uitzoekwerk vòòr de aanschaf van elke plant. Alleen zo kun je ervoor zorgen dat je een veilige keuze maakt voor je kat.

In de webshop van Lekker in je Vacht kun je verliefd worden op elke plant! We verkopen namelijk alleen maar planten die veilig zijn voor katten.

Bronnen:

• Oerther, S. E. (2011). Plant poisonings: common plants that contain cardiac glycosides. Journal of emergency nursing, 37(1), 102-103.
• Caloni, F., Cortinovis, C., Rivolta, M., Alonge, S., & Davanzo, F. (2013). Plant poisoning in domestic animals: epidemiological data from an Italian survey (2000–2011). Veterinary record, 172(22), 580-580.
• Singleton, V. L. (1981). Naturally occurring food toxicants: phenolic substances of plant origin common in foods. Advances in food research, 27, 149-242.
• Jacoby, J. M., Gibbons, H. L., Hanowell, R., & Bouchard, D. D. (1994). Wintertime blue-green algal toxicity in a mesotrophic lake. Journal of Freshwater Ecology, 9(3), 241-251.
• Gupta, P. K. (2019). Bacterial and Cyanobacterial (Blue-Green Algae). In Concepts and Applications in Veterinary Toxicology (pp. 187-201). Springer, Cham.
• PALM, S. Out in the open: Top 4 outdoor plants poisonous to dogs and cats.
• van de Bovenkamp, M., Jeurissen, S. M. F., Pelgrom, S. M. G. J., Spijkerboer, H. N., van Riel, A. J. H. P., de Kaste, D., … & MeJ, P. (2009). Beoordeling van de gezondheidsrisico’s van’verboden kruiden’. RIVM rapport 320011002.
• Taiz, L., Zeiger, E., Møller, I. M., & Murphy, A. (2015). Plant physiology and development (No. Ed. 6). Sinauer Associates Incorporated.
• https://www.britannica.com/science/phenol
• Peterson, M. E., & Talcott, P. A. (2013). Small Animal Toxicology-E-Book. Elsevier Health Sciences.