Feliway voor katten is een kunstmatig kattenferomoon dat als hulpmiddel kan worden ingezet bij probleemgedrag. De meeste klanten van Lekker in je Vacht hebben positieve ervaringen met Feliway. Maar een aantal van hen heeft wat minder goede ervaringen met Feliway. We bespreken beiden in dit blog. Feliway is als bedrijf zeer transparant over de werking en de samenstelling van hun product*. In de meeste gevallen heeft Feliway een positieve uitwerking op kattengedrag.

Feromoon therapie kan ondersteuning bieden bij de behandeling van bijvoorbeeld onzindelijkheid of het stuk krabben van meubels. Dat is ook de reden waarom veel dierenartsen en gedragstherapeuten Feliway aanraden. Het lost echter de oorzaak van het gedrag niet op en het is dan ook nooit een op zichzelf staande oplossing. Wanneer Feliway niet op de juiste manier wordt gebruikt, zal het onvoldoende of helemaal niet werken. In een enkel geval heeft Feliway zelfs een negatief effect. Omdat Feliway zovaak wordt aangeraden bij gedragsproblemen, krijg je in deze blog alle informatie over Feliway. En lees je ook over positieve en negatieve ervaringen met Feliway.

*Om feitelijk correcte informatie te kunnen verschaffen over de technische samenstelling en de werking van Feliway, is er persoonlijk contact geweest met Feliway. Het uiteindelijke blog is geheel onafhankelijk (er is geen sprake van sponsoring).

Feliway voor katten bestaat uit nagemaakte kattenferomonen

Katten gebruiken chemische stoffen om met elkaar te “praten”. Katten bezitten lichaamsdelen (klieren) om deze stoffen te maken en in de omgeving te verspreiden. En ze hebben andere lichaamsdelen (receptoren) om deze stoffen op te vangen en te verwerken. Door deze chemische stoffen te verspreiden kunnen ze signalen of boodschappen overbrengen aan andere katten. Deze boodschappen zijn vooral gericht op het voorkomen van conflicten over voedsel of leefgebied.

Dit zorgt ervoor dat het duidelijk is voor andere katten of een leefgebied of bepaalde bronnen (voedsel, nestplek) al in gebruik zijn of niet. Dit inzicht zorgt ervoor dat gevechten kunnen worden vermeden. Daarnaast werken ze in op de stemming en de emotie van de kat en verandert het daardoor hun gedrag veelal positief. Deze chemische stoffen die gebruikt worden om te communiceren noemen we feromonen.

Feromonen worden uitgescheiden door verschillende klieren. Deze bevinden zich bijvoorbeeld rond het gezicht, klauwen en onder de staart.  Het katten gezichts feromoon bestaat uit verschillende componenten, allen met een andere functie. Zo is een bepaald component gericht op voortplanting, een ander op territoriale communicatie, sociale communicatie of het aansturen van emoties. Feliway ® is een chemische kopie van één van de kattengezichtsferomonen (F3), die door katten worden gebruikt om hun territoriale grenzen te markeren. Een kat die met zijn/haar kopje wrijft tegen zijn leefomgeving laat een feromoon vrij. 

Met het orgaan van Jacobson detecteren katten feromonen

Het orgaan waarmee katten feromonen in de lucht opmerken heet het orgaan van Jacobson. Dit orgaan staat in verbinding met de neus en mond. Feromonen uit de lucht worden gedetecteerd en verwerkt door dit orgaan. Dit is een onbewust proces. Het is dus niet zo dat katten feromonen bewust ruiken zoals bij bijvoorbeeld de geur van natvoer wel het geval is.

Wat is Feliway? 

Feliway is een kunstmatig nagemaakt kattenferomoon dat invloed heeft op de emoties en daardoor ook het gedrag van de kat. Feliway is verkrijgbaar in twee varianten: een verdamper en een spray. De draagstof voor de diffuser (paraffine-achtige stof) verschilt van die van de spray (alcohol-achtige stof zoals in zoveel sprays). De verdamper of diffuser verzadigd een hele kamer met feromoon. De spray is bedoeld om bepaalde plekken te behandelen.

Alle producten van Feliway bevatten enkel het kunstmatige feromoon plus een bepaalde draagstof om het feromoon te verspreiden. De producten bevatten dus geen andere rustgevende hulpstoffen zoals bijvoorbeeld valeriaan. Omdat alcohol en paraffine wel waarneembaar zijn voor de kat, wordt aangeraden om de ruimte te behandelen zonder dat de kat aanwezig is.

Feliway voor katten werkt alleen als je de juiste variant gebruikt die werkt tegen een bepaald probleem

Er zijn verschillende soorten Feliway die alleen goed werken wanneer zij juist worden toegepast. Katten kunnen hebben baat bij Feliway wanneer het juiste product wordt toegepast op het juiste moment, op de juiste plaats en in de goede hoeveelheid. Wanneer er sprake is van een gedragsprobleem heeft het altijd de voorkeur om Feliway te combineren met kattengedragstherapie. Neem daarvoor contact op met Lekker in je Vacht.

Feliway classic werkt alleen om een onbekende, nieuwe leefomgeving vertrouwder te maken

Feliway classic is bijvoorbeeld een kunstmatige kopie van het gezichtsferomoon van de kat, die wordt gebruikt om het territorium als veilig en vertrouwd te markeren. Dit doet de kat normaliter zelf door kopjes te geven aan objecten en meubels in huis. De Feliway classic verdamper maakt een nieuwe, onbekende omgeving veiliger en vertrouwder voor je kat.

Deze variant werkt dan ook alleen, wanneer je kat probleemgedrag vertoont omdat hij zijn nieuwe omgeving onbekend en onveilig aanvoelt. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer je net verhuist bent, of wanneer je nieuwe kat nog niet aan zijn nieuwe huis gewend is. Wanneer je kat om deze specifieke reden – en ook alleen dan – bijvoorbeeld in huis plast of sproeit, of angstig is, kan Feliway classic hierbij helpen. Omdat het ervoor zorgt dat de vreemde leefomgeving, vertrouwder en veiliger voelt voor je kat.

Kat plast in huis, waarom werkt Feliway niet?

Wanneer je kat om een andere reden dan de hierboven genoemde in huis plast of een ander gedragsprobleem heeft, werkt Feliway classic dus niet. Feliway classic helpt alleen bij problemen die voortkomen uit stress en angst die worden veroorzaakt door een onbekende, vreemde omgeving. Het heeft dus ook geen enkele zin om Feliway willekeurig te adviseren wanneer de kat gestrest of angstig is. Helaas komt dit wel heel vaak voor.

Feliway friends bootst het kalmerende feromoon van de moederpoes na 

FELIWAY FRIENDS een kunstmatig nagemaakt kalmerend feromoon dat de moederpoes normaalgesproken aanmaakt tijdens de zoogperiode. De aanmaak begint zo’n drie dagen na de bevalling en duurt tot ongeveer vijf dagen na het spenen van de kittens. Door dit kalmerende feromoon voelen kittens zich ook veilig wanneer hun moederfiguur er niet is. Er wordt aangenomen dat de aanwezigheid van dit geurmengsel in de omgeving de kittens aanmoedigt om kalm te blijven terwijl de moeder jaagt. En de kittens veilige plekken helpt te identificeren om te verkennen naarmate deze zich ontwikkelen en onafhankelijker worden. De kalmerende feromonen dienen dus als een veilig omgevingssignaal. 

Werkt Feliway Friends om kattenruzie op te lossen?

Kattenruzie kan ontstaan wanneer katten voor het eerst aan elkaar worden voorgesteld. Of het ontwikkelt zich juist tussen katten die voorheen altijd een vriendschappelijke band hadden. Conflicten kunnen ineens ontstaan ​​door een bepaald voorval (bijvoorbeeld een kat die terugkeert van een dierenartsbezoek). Of door een verandering in huis, die bijvoorbeeld invloed kan hebben op de beschikbaarheid van middelen zoals voedsel of ligplekken. Ruzies kunnen juist ook over een wat langere tijd ontstaan. In het laatste geval is er meestal sprake van stress, want stress bouwt op over de tijd.

Kattenruzie door een gebrek aan ruimte en bronnen los je niet op met Feliway

Katten kunnen ruzie hebben om verschillende redenen. Zo kunnen ze ruzie maken omdat de leefruimte niet groot genoeg is en er onvoldoende bronnen in huis zijn. Er ontstaat dan spanning door competitie of concurrentie. Hier verandert Feliway Friends natuurlijk niets aan. De oplossing is dan om de katten te voorzien van meer (vertikale) ruimte en genoeg bronnen (krabpalen, voerpuzzels, ligplekken).

Kattenruzie door een stressvolle gebeurtenis

Uit onderzoek blijkt dat Feliway Friends vijandig gedrag richting honden en spanning in meerkatshuishoudens kan verminderen. Echter geven deze studies niet aan om welke reden er ruzie of spanning was. Daarom weten we dus ook niet (zeker) in welke situaties Feliway Friends nu precies helpt. Vermoedelijk werkt Feliway Friends het beste wanneer katten ruzie hebben door een stresssfactor uit de omgeving die ze op elkaar afreageren. Door het kalmerende effect wordt de kat weer rustig, waardoor zijn vijandige gedrag vermindert.

Worden katten sneller vrienden door Feliway Friends?

Er is geen onderzoek gedaan naar hoe goed het werkt om nieuwe katten aan elkaar te laten wennen. Aangezien het katten kalmeert, is het aannemelijk dat Feliway Friends katten iets meer ontspannen kan krijgen voordat ze aan elkaar gaan wennen. Op deze manier kan Feliway Friends de langzame introductie ondersteunen. Een ontspannen kat staat namelijk meer open voor vriendschap dan een gespannen kat.

Dit wel op voorwaarde dat de katten al een juiste (sociale) basis hebben om samen te leven met andere katten. Een kat die goed gesocialiseerd is op andere katten, heeft als kitten minimaal 12 weken lang met nestgenootjes gespeeld. Dit geldt meestal alleen voor raskatten. Daarnaast helpt Feliway enkel in het geval dat je de katten langzaam introduceert en niet direct samenzet.

Wanneer er problemen ontstaan door een te hoog leeftijdsverschil (kitten bij oudere kat) of omdat het kattenras niet matcht, zal Feliway hier helemaal niets aan veranderen en niet helpen. Ook bij een verkeerde introductie of een gebrekkige socialisatie, is onze ervaring dat  Feliway niets helpt. In die zin heeft Feliway dus echt alleen een (milde) ondersteunende functie.

Feliway friends helpt niet bij een gebrekkige socialisatie of een verkeerde introductie

De ervaring die wij hebben in onze gedragspraktijk, is dat Feliway Friends vooral wordt ingezet bij de introductie van nieuwe katten. En dan vooral bij introducties die al weinig kans van slagen hebben. Katten die te vroeg uit het nest zijn gehaald en daarom onvoldoende sociale vaardigheden hebben om samen te leven met een andere kat, kun je beter alleen laten. Feliway zal niets aan deze gebrekkige socialisatie kunnen veranderen en daarom ook niet helpen.

Ook zal Feliway niet helpen bij het direct samenzetten van nieuwe katten. Dit is nooit een goed idee, omdat een vreemde kat wordt gezien als een bedreiging. De langzame introductie geeft de meeste kans op vriendschap tussen sociale katten.

Feliway Optimum is een feromonen mengsel

Feliway optimum is de nieuwste variant kunstmatige kattenferomonen. Hoe deze precies werken is niet helemaal bekend. Voor het maken van deze variant zijn eerst computer modellen gebruikt om in kaart te brengen hoe de feromonen zich precies binden. Het resultaat is een nieuw mengsel van feromonen die zogezegd een bredere (geruststellende) werking zouden hebben.

Er is een onderzoek beschikbaar waarvan de resultaten positief waren. Na ongeveer een maand, namen gedragsproblemen zoals sproeien, krabben aan meubels, angst en kattenruzies in een grote groep katten af. Helaas is ook in deze studie de oorzaak van deze zeer uiteenlopende gedragsproblemen niet onderzocht. Hierdoor is het weer heel moeilijk om te zeggen op welke manier en in welke specifieke situaties deze variant Feliway helpt.

Negatieve effecten van Feliway

Feliway heeft veelal een positief effect op katten wanneer het correct wordt gebruikt. Dat betekent dat de dosering (de hoeveelheid gebruikt product in een bepaalde tijd) moet kloppen, maar ook de wijze waarop het wordt gebruikt. Wanneer het juist wordt gebruikt kan het er bijvoorbeeld voor zorgen dat overmatig gestreste katten beter reageren op gedragstherapie. Het kan zorgen voor een sneller herstel bij ziekte. Onder zieke katten zagen onderzoekers namelijk dat zij eerder hun eetlust terug kregen, en zich sneller verzorgden wanneer zij herstelden in een met Feliway behandelde ruimte.

Vermijden van (lievelings)plekken

Wanneer je een bepaalde plek insprayt met de Feliway spray, lijkt het alsof de kat deze plek heeft gemarkeerd. De kat zal deze plek dan niet nogmaals hoeven markeren. Katten kunnen hun omgeving markeren door kopjes te geven, door te sproeien en te krabben. Om deze reden kunnen we Feliway op strategische plekken gebruiken om te vermijden dat ze hier gaan markeren (sproeien of krabben). Door dagelijks 8 keer te sprayen op deze plekken zorg je ervoor dat katten deze plekken vermijdt.

Helaas kan het er ook voor zorgen in sommige katten dat ze hun lievelingsplekken gaan vermijden. Zo is er een geval bekend waarbij de Feliway spray ervoor zorgde dat twee katten meerdere behandelde plekken waaronder hun lievelingsmandje vermeden. Het maakt dus veel uit waar je de spray gebruikt.

Worden katten agressief van Feliway?

Er zijn kattenshows waar Feliway verboden is omdat het het gedrag van de katten negatief zou beïnvloeden (ze zouden er agressief van worden). De meest voor de hand liggende verklaring hiervoor is dat er niet lang genoeg is gewacht waardoor de alcohol voor de katten nog steeds merkbaar was. Alcohol is voor ons mensen na een paar minuten al niet meer waarneembaar. Maar de reukzin van de kat is vele malen sterker. Het is dus  belangrijk om minimaal 15 minuten te wachten alvorens de kat weer in de behandelde ruimte toe te laten.

Wellicht dat het materiaal waarop gesprayd wordt, er ook toe doet. Een dik stoffen mandje zal meer spray en dus meer alcohol opnemen dan een glad oppervlak. Wellicht dat het op zulke materialen dus langer duurt voordat alle alcohol is verdampt. Het is bekend dat katten gevoelig zijn voor sterke geuren zoals alcohol. Alcohol kan hun (sociale) gedrag ook sterk negatief beïnvloeden.

Feliway spray verstoort de eigen geur van de kat

Daarnaast kan Feliway verwarring veroorzaken in katten, juist omdat het hun eigen feromonen nabootst. Het dwingt de kat min of meer op een dezelfde manier te reageren als dat hij zou doen wanneer hij zelf de ruimte gemarkeerd zou hebben. In het geval je de spray aanbrengt op plekken die al gemarkeerd zijn door de kat zelf, spray je feromonen over zijn eigen geur. Een lievelingsmandje waar de kat veel in ligt, bevat al veel van de eigen feromonen. Door Feliway op al gemarkeerde plekken te sprayen, verstoor je dit. Bij het behandelen van bepaalde plekken met Feliway maakt het dus ook uit waar je dat doet. Een goed voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld het reismandje die je tijdig en vooraf aan een dierenartsbezoek kunt insprayen.

Lijkt Feliway genoeg op het natuurlijke kattenferomoon?

Sociaal gedrag bij zoogdieren is gebaseerd op het kunnen herkennen en onderscheiden van individuen van dezelfde diersoort als waar je zelf toe behoort. Het vermogen om individuen van een andere diersoort te herkennen bestaat ook. Zo kunnen ratten verschillende individuele katten onderscheiden aan hun geur.  Het lijkt er dus op dat elke kat zijn eigen geur afscheid. We weten in ieder geval dat elke kat een kat-specifieke geur afscheid.

Kat A scheidt een ander feromoon uit dan kat B. Ook verschilt de hoeveelheid en de sterkte feromoon net iets per kat. Ondanks dat het een onbewust proces is, zou het wel kunnen dat er een bepaalde hoeveelheid nodig is om het neurale systeem van een kat te activeren waardoor het verwerkt kan worden. Er is geen onderzoek naar gedaan maar het zou kunnen dat een klein percentage katten hierdoor niet of negatief op Feliway reageert, omdat Feliway voor hen het natuurlijke feromoon niet genoeg nabootst.

Kan een kat de Feliway verdamper ruiken?

Er zijn ook gevallen bekend waarbij katte negatief reageren op de Feliway verdamper. De verdamper werkt weer net even anders dan de spray. De diffuser is een apparaatje dat je in het stopcontact steekt. Katten kunnen negatief reageren op elke verandering die in hun leefomgeving optreedt, dus ook op de introductie van een apparaatje.

Daarnaast kunnen katten wel een vreemde geur waarnemen van de opgewarmde paraffine die de feromonen verspreid. Na enkele uren heeft de diffuser aan de ruimte een kleine hoeveelheid feromonen afgegeven. De optimale hoeveelheid wordt pas bereikt na 24 uur. Dan is de hele ruimte verzadigd met feromoon. Om deze redenen wordt dus aangeraden om de ruimte eerst te behandelen (24 uur van tevoren) voordat de kat in de ruimte wordt toegelaten, om eventuele negatieve effecten te voorkomen. Een Feliway verdamper per 70 m² is voldoende.

Worden katten angstig van Feliway?

Ondanks dat het gebruik van Feliway verplicht wordt in cat-friendly klinieken, vertikken sommige dierenartsen Feliway te gebruiken daar zij overtuigd zijn van het feit dat katten Feliway associëren met een (negatief) dierenartsbezoek. Hierdoor zouden ze bij een volgend dierenartsbezoek extra angstig of juist agressief reageren alleen al bij het ruiken van de geur. Dat is, uitgaande van de samenstelling toch vrij onwaarschijnlijk. Want katten nemen de feromonen niet bewust waar.

Dat is dus anders dan wanneer een kat bewust bepaalde geurstoffen ruikt zoals bijvoorbeeld kattenvoer. Een kat is er wel degelijk van bewust van een kattenvoer en hij zal daarom ook kunnen leren dat deze geur leidt tot een gevuld etensbakje. Omdat een kat feromonen niet bewust kan ruiken, zal hij ook niet kunnen “leren” dat de feromonen of de Feliway spray ”worden gevolgd met een vervelende behandeling van de dierenarts. Wel kan een kat de alcohol bewust waarnemen en daar een negatieve associatie mee maken.  Maar dat is dus te voorkomen door de spray correct te gebruiken en de alcohol eerst te laten verdampen voordat je de kat erbij laat.

Hoe gebruiken wij Feliway in de praktijk?

Wanneer je contact opneemt met een probleem, zullen we Feliway nooit adviseren als enige oplossing. Dit omdat Feliway zo niet werkt. Feliway classic kan ervoor zorgen dat een kat zich meer op zijn gemak voelt in een nieuwe, vreemde omgeving. En Feliway Friends kan gespannen katten wat kalmeren waardoor zij minder vijandig reageren naar honden of andere katten. Wanneer je nieuwe katten aan elkaar went is een goede sociale basis en een juiste introductie belangrijker dan het gebruik van Feliway. Feliway kan de langzame introductie van sociale katten wel ondersteunen. Ontspannen katten staan meer open voor het sluiten van vriendschap.