Droogvoer katten – zijn brokken gezond en veilig?

Droogvoer voor katten – oftewel kattenbrokjes is het meest gegeven kattenvoer. Er zijn best wat katten die droge brokjes verkiezen boven natvoer uit een blikje of zakje. Brokken zijn ook makkelijk te geven en relatief goedkoop. Onze favoriete viervoeters staan bekend als kieskeurige eters, waardoor het kiezen van het juiste kattenvoer neerkomt op een goede balans vinden tussen de kwaliteit van het voer en de persoonlijke smaak van de kat.

Toch klinken er soms bezorgde geluiden rondom droogvoer. Het feit dat katten zijn geëvolueerd op een dieet bestaand uit voornamelijk vlees, heeft geleid tot speculaties dat brokjes ongezond en zelfs schadelijk zouden zijn voor een kat. Meer specifiek, wordt er door sommigen gesteld dat het teveel aan koolhydraten in brokken, katten dik zou maken en zou zorgen voor diabetes mellitus. In deze blog een kleine uitleg over de verschillende opvattingen over brokken en de laatste wetenschappelijke inzichten.

Wat weten we over katten, koolhydraten en ziekten?

Iedereen die een klein beetje kennis heeft over katten weet dat de kat een obligate carnivoor is, oftewel hij kan écht niet zonder vlees. Door sommigen wordt dit feit geïnterpreteerd als dat dit automatisch zou betekenen dat katten enkel vlees als voedingsbron kunnen gebruiken. Maar gelukkig is dat niet zo. Een kat kan echt niet zonder vlees, maar zijn spijsvertering is flexibel genoeg om daarnaast ook andere (plantaardige) ingrediënten te gebruiken als bron voor zijn voedingsstoffen. De stoffen die ook in droogvoer voor katten zit. Wel is het vaak zo dat deze ingrediënten op een bepaalde manier voorbewerkt moeten worden voordat de kat ze goed kan opnemen en gebruiken.

Kattenbrokken bevatten koolhydraten die energie leveren

Droogvoer voor katten bevat in vergelijking met vers vlees of natvoer, de meeste plantaardige ingrediënten zoals rijst, graan, mais, peulvruchten of bijvoorbeeld aardappel. Deze ingrediënten bevatten zetmeel en suikers (koolhydraten) die energie leveren. Omdat de kat een obligate carnivoor is, wordt er wel gespeculeerd dat katten koolhydraten niet zouden kunnen verteren. Hetzelfde argument wordt ook gebruikt om de overtuiging te ondersteunen dat elk voer dat meer koolhydraten bevat dan de natuurlijke voeding van de kat overgewicht, diabetes en andere aandoeningen veroorzaakt. Er zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de link tussen koolhydraten in kattenvoer en eventuele gezondheidsnadelen.

Hieronder hebben we de belangrijkste onderzoeksresultaten naar kattenvoer voor je op een rijtje gezet:

• Vertering koolhydraten – In een studie werden katten op 6 verschillende soorten diëten gezet, die elk een andere plantaardige zetmeelbron (oftewel een koolhydraatbron) bevatte [1]. Uit dit onderzoek bleek dat katten gekookt zetmeel en andere koolhydraten (cassave, rijst, mais, graan, erwten, linzen) prima kunnen verteren. Katten verteren koolhydraten en nemen glucose op en gebruiken deze op een vergelijkbare wijze zoals andere diersoorten [8]
• Een extreme hoeveelheid koolhydraten – of rauwe en onbewerkte koolhydraten die niet kunnen worden verteerd in de dunne darm van de kat, kunnen leiden tot winderigheid, diarree en een opgeblazen buik [8]
• Bloedsuikerspiegel (diabetus) – zetmeel verhoogt de bloedsuikerspiegel van katten niet zoveel als bij mensen en honden [1,8]
• Droogvoer en overgewicht – Verschillende studies [2,10] vonden andere oorzaken dan droogvoer voor overgewicht in katten. Namelijk gebrek aan beweging, binnenshuis leven, gender, ras en castratie.
• Zorgt graan voor overgewicht – Er is geen bewijs dat uitwijst dat graanvrij voer het risico op overgewicht verlaagd [14]
• Koolhydraatarm voer – Onderzoek heeft niet sluitend bewezen dat voeding obesitas veroorzaakt. In enkele studies is droogvoer als een risicofactor genoemd en dan met name energierijk ‘premium voer’. Andere studies toonden aan dat koolhydraatarme en tevens vettere diëten juist leiden tot obesitas. Ook een korte zoogperiode zou overgewicht kunnen veroorzaken [11,2]
• Droogvoer en diabetus – Verschillende studies [3,4] vonden andere oorzaken dan droogvoer voor diabetes in katten. Namelijk erfelijke aanleg (Burmees is erg gevoelig), overgewicht, gender, gebrek aan beweging, bepaalde medicijnen (prednison) [5,6].
• Recentelijk is droogvoer gelinked aan het risico op diabetes in katten met een gezond gewicht [12]. In dit onderzoek is echter door de katteneigenaren zelf geschat of de kat te zwaar was of een gezond gewicht had. Aangezien bekend is dat katteneigenaren overgewicht bij hun kat nogal eens onderschatten, is het mogelijk dat een deel van de ‘gezonde’ katten eigenlijk te dik was, waardoor het resultaat niet zuiver is.
• Amylase – Katten missen amylase in hun speeksel, een stofje dat de vertering van koolhydraten mogelijk maakt. Maar amylase komt ook voor in het sap van de alvleesklier en in de maagbrij van de kat [5].
• De kat zijn vertering is flexibel. Het lijf van de kat is in staat om zich aan te passen aan de voeding die hij krijgt. De benodigde verteringsstoffen worden aangemaakt naar gelang het voedsel meer koolhydraten, meer vetten of meer eiwitten worden gegeten [5,8].
• Obesitas en diabetes – katten met obesitas hebben een 4.6 hogere kans op diabetes dan slanke katten, omdat obesitas katten ongevoeliger voor insuline worden [9]. Ongeveer 20% van alle katten met obesitas die ouder zijn dan 8 jaar, hebben prediabetes. Dit is een voorfase van diabetes, waarbij de bloedsuiker hoger is dan normaal, maar nog niet zo hoog dat er sprake is van diabetes [7].

Deze lijst is inmiddels niet meer up to date. Ondanks dit, zijn de conclusies uit dit artikel nog steeds geldig. Er is inmiddels alleen maar meer bewijs gevonden dat brokken en de koolhydraten en graan die ze mogelijk bevatten niet ongezond zijn voor katten. Voor een goed overzicht van verschillende recente onderzoeksresultaten rond dit onderwerp zijn er twee recentere artikelen de moeite waard om te lezen:

1. Verbrugghe, A., & Hesta, M. (2017). Cats and carbohydrates: the carnivore fantasy? Veterinary sciences, 4(4), 55.
2. Laflamme, D. P., Backus, R. C., Forrester, S. D., & Hoenig, M. (2022). Evidence does not support the controversy regarding carbohydrates in feline diets. Journal of the American Veterinary Medical Association, 1(aop), 1-8.

Koolhydraatarme, graanvrije voeding om diabetes te behandelen

Onderzoek laat zien dat het voeren van een koolhydraatarm dieet mogelijk gunstig kan zijn voor de behandeling van diabetes [12]. De onderzoeken naar dit onderwerp zijn echter conflicterend en de diëten die gebruikt zijn verschilden niet alleen qua koolhydraat gehalte maar ook qua vet- en eiwitgehalte [9]. Voor sommige suikerkatten kan een koolhydraatarm dieet een prima optie zijn. Maar de omkeer van diabetes is ook mogelijk met een dieet dat wat meer koolhydraten bevat en specifiek gericht is op de behandeling van diabetes. Deze dieetvoeding bevat geen simpele maar complexe koolhydraten en bevat vezels die helpen om het gewicht van de kat onder controle te krijgen. Aangezien niet veel suikerkatten remissie bereiken voordat ze een normaal gewicht hebben bereikt, lijkt afvallen een zeer belangrijke factor. Een koolhydraatarm dieet (zoals natvoer) kan hierbij helpen.

Een koolhydraatarm dieet kan zeer nuttig zijn voor katten die gevoelig zijn om diabetes te ontwikkelen of al diabetes hebben [7]:

• Katten die ernstig overgewicht hebben
• Gevoelige rassen: De Burmees en de Noorse boskat zijn in aanleg gevoeliger dan andere rassen om diabetes te ontwikkelen
• Katten die Prednison of andere corticosteroïden zoals dexamethason krijgen
• Katten op hoge leeftijd
• Katten die diabetes hebben

Veroorzaken (koolhydraten in) brokken ziekten?

De rol die koolhydraten spelen in het ontstaan en de behandeling van diabetes, is niet hetzelfde. Dat een koolhydraatarme voeding mogelijk een gunstig effect heeft op diabetes betekent niet automatisch dat brokjes diabetes veroorzaken in gezonde katten. Gebaseerd op de huidige inzichten geloven voedingsexperts dat het eten van brokken geen risicofactor is voor diabetes in katten. Een ziekte wordt eigenlijk nooit veroorzaakt door een enkele factor, maar is een samenspel van verschillende factoren. Uit onderzoek blijkt dat vooral de genetische aanleg, obesitas, een hoge leeftijd en een gebrek aan beweging bijdragen aan diabetes. Om het risico op diabetes te verkleinen, is het verstandig om je kat op een gezond gewicht te houden en hem te voorzien van genoeg beweging. Dit kan prima samengaan met droogvoer voor katten.

Natuurlijk is een gepaste hoeveelheid voer belangrijk om overgewicht te voorkomen bij je kat. Maar ook obesitas kent verschillende risicofactoren anders dan voer: genetische aanleg, een gebrek aan beweging, een hogere leeftijd en ras. Voeding is slechts een van de verschillende factoren die kunnen bijdragen aan het ontwikkeling van obesitas. Droogvoer veroorzaakt op zichzelf geen obesitas. Een teveel aan voeding (ongeacht het soort) en eten dat eigenlijk bestemd is voor mensen zoals blokjes kaas, kunnen wel bijdragen aan overgewicht.

Als katten alleen brokken te eten krijgen, krijgen ze dan voldoende voedingsstoffen binnen?

Ja, brokken zijn voldoende want brokken zijn zo samengesteld dat de kat dagelijks binnenkrijgt wat hij nodig heeft. Wel is het belangrijk dat je kat genoeg eet van de brok. Wanneer de kat teveel brokjes krijgt, wordt hij te dik. Maar krijgt hij te weinig voer, kan hij tekorten ontwikkelen. Daarom is het ook belangrijk dat je kat het voer dat hij krijgt graag lust. Geur is heel belangrijk voor katten. Zorg dus dat je de pakken/zakken met brokjes goed luchtdicht afsluit. Dan blijft het langer smakelijk.

Als katten alleen brokken te eten krijgen, krijgen ze dan voldoende water binnen?

Nee, katten hebben een lage dorstprikkel wat betekent dat ze van nature weinig drinken. In de natuur krijgen katten voldoende vocht binnen met het voedsel wat ze eten. De natuurlijke prooi van de kat bevat wel 80% vocht. Een kat hoeft in de natuur maar weinig bij te drinken. Droogvoer voor katten bevat maar zo’n 10% vocht. Helaas drinken katten niet méér wanneer ze voedsel eten dat een stuk minder vocht bevat als de prooien die ze ooit aten. Het is daarom raadzaam om je kat te stimuleren om meer te drinken dan hij uit zichzelf doet, of hem voeding te geven dat veel vocht bevat zoals natvoer of vers vlees.

[starbox]

Lekker in je Vacht maakt enkel gebruik van betrouwbare, wetenschappelijke bronnen. Wil je je verdiepen in dit onderwerp, dan kun je de gebruikte informatie zelf nalezen in deze artikelen:

Bronnen:

1. De-Oliveira, L. D., Carciofi, A. C., Oliveira, M. C. C., Vasconcellos, R. S., Bazolli, R. S., Pereira, G. T., & Prada, F. (2008). Effects of six carbohydrate sources on diet digestibility and postprandial glucose and insulin responses in cats. Journal of Animal Science, 86(9), 2237-2246.
2. Backus, R. C., Cave, N. J., & Keisler, D. H. (2007). Gonadectomy and high dietary fat but not high dietary carbohydrate induce gains in body weight and fat of domestic cats. British Journal of Nutrition, 98(3), 641-650.
3. McCann, T. M., Simpson, K. E., Shaw, D. J., Butt, J. A., & Gunn-Moore, D. A. (2007). Feline diabetes mellitus in the UK: the prevalence within an insured cat population and a questionnaire-based putative risk factor analysis. Journal of Feline Medicine & Surgery, 9(4), 289-299.
4. Slingerland, L. I., Fazilova, V. V., Plantinga, E. A., Kooistra, H. S., & Beynen, A. C. (2009). Indoor confinement and physical inactivity rather than the proportion of dry food are risk factors in the development of feline type 2 diabetes mellitus. The Veterinary Journal, 179(2), 247-253.
5. Hoenig, M. (2014). Carbohydrate metabolism and pathogenesis of diabetes mellitus in dogs and cats. In Progress in molecular biology and translational science (Vol. 121, pp. 377-412). Academic Press.
6. Lederer, R., Rand, J. S., Hughes, I. & Fleeman, L. M. (2003) Chronic or recurring medical problems, dental disease, repeated corticosteroid treatment, and lower physical activity are associated with diabetes in Burmese cats. J. Vet. Intern. Med. 17: 433.
7. Gottlieb, S., & Rand, J. (2018). Managing feline diabetes: current perspectives. Veterinary Medicine: Research and Reports, 9, 33.
8. Verbrugghe, A., & Hesta, M. (2017). Cats and Carbohydrates: The Carnivore Fantasy?. Veterinary sciences, 4(4), 55.
9. Kienzle, E. Carbohydrate-metabolism of the cat. 2. Digestion of starch. J. Anim. Physiol. Anim. Nutr. 1993, 69, 102–114
10. Allan, F.J.; Pfeiffer, D.U.; Jones, B.R.; Esslemont, D.H.; Wiseman, M.S. A cross-sectional study of risk factors for obesity in cats in New Zealand. Prev. Vet. Med. 2000, 46, 183–196
11. Nguyen, P.G.; Dumon, H.J.; Siliart, B.S.; Martin, L.J.; Sergheraert, R.; Biourge, V.C. Effects of dietary fat and energy on body weight and composition after gonadectomy in cats. Am. J. Vet. Res. 2004, 65, 1708–1713
12. Öhlund, M.; Egenvall, A.; Fall, T.; Hansson-Hamlin, H.; Röcklinsberg, H.; Holst, B.S. Environmental risk factors for diabetes mellitus in cats. J. Vet. Intern. Med. 2017, 31, 29–35.
13. Frank, G., Anderson, W., Pazak, H., Hodgkins, E., Ballam, J. & Laflamme, D. P. (2001) Use of a high-protein diet in the management of feline diabetes mellitus. Vet. Therapeutics 2: 238–246.
14. Gomez-Mejias, Y. (2019). Does Grain Actually Predispose Our Cats to Gain Weight?. Veterinary Evidence, 4(2).