Dit is de beste kattenbak volgens je eigen kat

Wat is de beste kattenbak als je kat mocht kiezen? Welke eisen stel jij aan een kattenbak en aan de kattenbakvulling? De kans is groot dat je voorkeur uitgaat naar een combinatie die zorgt voor weinig stank, uitloop, onderhoud en die net in dat ene hoekje of kast past. De grote fabrikanten weten dit ook en spelen hierop in. Het gevolg is dat er talloze kattenbakken en soorten kattenbakvulling verkrijgbaar zijn die gericht zijn op deze specifieke wensen. Veel kattenbakken zijn dus niet ontworpen met de wensen van de kat in het achterhoofd. Ze zijn ontworpen voor jou.

Het vervelende hiervan is dat wij niet degene zijn die dagelijks gebruik maken van de kattenbak, dat is de kat! De kat heeft geen andere keuze dan de kattenbak te gebruiken die jij hebt uitgezocht. De beste kattenbak is een bak die voldoet aan de natuurlijke voorkeuren van de kat. Dit voorkomt onzindelijkheid.

Helaas kunnen we niet vragen aan de kat wat hij fijn vindt (hoe gaaf zou dat zijn). Maar er is wel informatie beschikbaar die een en ander duidelijk maakt over de kat zijn voorkeuren. In deze blog deel ik mijn kennis als gedragsbioloog, mijn ervaringen als kattengedragstherapeut en de beschikbare wetenschappelijke kennis over de voorkeuren van de kat rondom de kattenbak. Op deze manier kun je een kattenbak uitkiezen die écht bij je kat past.

Plassen en poepen, je kat is er maar druk mee!

Je staat er vast (hopelijk!) niet dagelijks bij stil, maar wanneer je kat moet plassen of poepen bestaat dit uit nogal wat verschillende handelingen. Eigenlijk bestaat plassen of poepen uit een aaneenschakeling van verschillende handelingen in een bepaalde volgorde. Als je plassen en poepen onder een vergrootglas zou leggen en alle verschillende handelingen uit elkaar zou trekken, ziet dat er (ongeveer) zo uit:

1. De kattenbak zelf opzoeken
2. Inspecteren of er schone plekjes zijn in de bak
3. De kattenbak instappen
4. Rondsnuffelen
5. Het graven van een kuiltje voor de behoefte
6. Draaien, zodat de kat met zijn kopje richting ingang staat
7. Bekijken van de omgeving en bepalen of hij veilig is
8. Hurken om zijn behoefte te kunnen doen
9. De behoefte doen
10. Draaien van het lijf, zodat de kat met zijn kopje naar de achterkant staat
11. Behoefte begraven
12. Ruiken of de geur van de behoefte voldoende is gemaskeerd met het graven
13. De bak uitstappen

Deze handelingen en de volgorde ervan staan min of meer vast voor elke kat. Het kan er bij elke kat weer een klein beetje anders uitzien want elke kat is uniek. Maar elke kat wordt geboren met een natuurlijk instinct om te poepen en plassen op deze manier. Als de kattenbak of de kattenbakvulling de kat hindert bij een of meerdere van deze handelingen, kan dit voor frustratie of negatieve emoties zorgen (4). Want de kat wil graag al deze handelingen – zonder belemmering – kunnen uitvoeren. Deze frustratie of negatieve emoties kunnen uiteindelijk leiden tot onzindelijkheid.

Jij kiest de beste kattenbak uit voor de kat

In het wild doen katten hun behoefte graag in los, zanderig materiaal waarin ze goed kunnen graven (1). Ze hebben verschillende opties, zoals omgewoelde aarde, een berg blaadjes, grit of een hoop zand. Ze graven eerst een kuil en doen hierin de behoefte die ze vervolgens zorgvuldig begraven.

In onze woonkamers bootsen we deze plekjes na door middel van de kattenbak die gevuld is met kattenbakvulling. Het materiaal waarmee je de kattenbak vult, is het meest aantrekkelijk voor de kat wanneer deze overeenkomt met zijn natuurlijke voorkeur. De kattenbakvulling die qua eigenschappen het meeste lijkt op dat wat ze in de natuur gebruiken, is fijn klontvormend grit. Dit graaft fijn, is niet scherp aan de pootjes en katten houden van de manier waarop het beweegt. Daarnaast is het voor de kat belangrijk dat hij zichzelf niet bevuild in de kattenbakvulling doordat hij telkens in zijn eigen urine of uitwerpselen moet staan (6).

De enige eis die de kat stelt aan de kattenbak is dat deze de handelingen rondom het poepen en plassen niet hindert. In de praktijk betekent dit dat veel kattenbakken afvallen, omdat deze eigenschappen bezitten die de kat wel hinderen. 

De beste kattenbak is minstens 1.5 keer zo groot als je kat

Het formaat van de bak is misschien wel het belangrijkste aspect dat bepaalt hoe goed de kat kan poepen of plassen. En hiermee bedoel ik niet de ruimte die de bak inneemt op een bepaalde plek in huis. Het formaat van de kattenbak moet goed passen bij de grootte van je kat. De bak moet groot genoeg zijn voor je kat om erin te staan en te draaien.

Wanneer je de beste kattenbak zoekt voor jouw kat, dan is deze groot genoeg wanneer hij minimaal 1.5 keer de lengte van de kat groot is (van neus tot staartbasis), met als richtlijn een minimum lengte van 56 x 43 cm voor een volwassen kat en 3 x zo breed als de kat. Als de kat mag kiezen is de kattenbak echter nog groter (3). Ze maken gebruik van de volledige ruimte die ze tot hun beschikking hebben.

De bodem van de beste kattenbak is glad waardoor de kat makkelijk kan graven

De bodem van de kattenbak is bij voorkeur glad zonder obstakels die het graven in de weg kunnen zitten. Dat betekent dat je beter geen kattentoiletzakjes, kranten of vuilniszakken gebruikt om de kattenbak mee te bekleden. En ook een kattenbak met rooster of zeef voldoet onder andere om deze reden niet aan de voorkeur van de kat. De meeste katten hebben een voorkeur voor een laag kattenbakvulling van ongeveer 4 cm dik (7). Een hele zak of doos kattengrit in de bak zorgt voor een veel te dikke laag. Dit bemoeilijkt het graven en zorgt ook nog voor veel uitloop. Wanneer je de beste kattenbak voor jouw kat hebt uitgekozen, is het dus belangrijk dat je ook naar het het soort grit en de dikte van de laag kijkt.

Je kat kan de beste kattenbak makkelijk instappen

De ingang van de beste kattenbak is dusdanig dat een kat er zonder moeite in kan stappen, makkelijk in kan staan, draaien en hurken. Houdt hier vooral rekening mee als je van plan bent een kattenbak aan te schaffen met een afwijkende vorm, zoals een hoek kattenbak. Deze kattenbakken zijn ruimtebesparend door de vorm, maar zijn meestal ook nog eens heel klein. Een bak in een afwijkende vorm bemoeilijkt het staan en draaien. Als de bak daar bovenop ook nog te klein is, maakt de kattenbak het de kat onnodig moeilijk. Een rechthoekige kattenbak voldoet qua vorm het beste aan de voorkeur van de kat.

Een goed begin is het halve werk, dus de kattenbak inkomen zou de kat geen moeite moeten kosten. Wanneer de kat in de bak moet springen, een hoek om moet, een trap op of de hoek om moet voordat hij in de bak komt, ervaart de kat ongemak. En dat nog voordat hij alle andere handelingen uitgevoerd heeft. De beste kattenbak geeft de kat makkelijk toegang tot de bak en biedt de mogelijkheid tot vluchten en overzicht op de omgeving. Een kattenbak met vooringang past het beste bij de kat zijn voorkeur.

De beste kattenbak is schoon 

Katten hebben een voorkeur voor een schone kattenbak. Hierbij gaat het niet zozeer om een aangename kattenbakgeur maar om schone, gladde plekken om de behoefte te kunnen doen (5). Zowel obstakels in de vorm van klonten urine als drollen vinden katten storend. Urine klonten vinden ze nog net iets vervelender dan de aanwezigheid van drollen.

De beste kattenbak bevat geen deodorant en kattenbakverfrissers

Een volwassen kat gebruikt de kattenbak gemiddeld 5 keer per dag en produceert tussen 20 en 44 ml/kg plas en poep, die op hun beurt weer een geur produceren (8). Het is voor zowel baasje als kat belangrijk dat deze geur niet teveel aanwezig is in de bak. Maar katten hebben een heel gevoelige neus en kunnen gehinderd worden in hun gedrag door deodorant en kattenbakverfrissers met – voor hen – zeer onaangename geurtjes. Vooral citrusgeur en bloemengeur vinden zij erg vies ruiken. Door een goede kwaliteit kattenbakvulling te gebruiken en door de kattenbak op een goede manier schoon te maken, voorkom je stank.

De beste kattenbak heeft geen klep

De klep van een gesloten kattenbak kun je het best verwijderen. Deze is nogal eens de reden voor onzindelijkheid. De klep verhindert de kat om zijn omgeving te overzien en te bepalen of hij veilig is. Daarnaast kan de staart van de kat klem komen te zitten tussen de klep. En geeft de klep soms een zwiep tegen de kont van de kat wanneer hij de bak uitstapt, waardoor hij kan schrikken.

De beste kattenbakvulling is fijn, klontvormend grit

Uit onderzoek is gebleken dat katten voorkeur hebben voor kattenbakvulling dat fijn van structuur is, en los en zandachtig zodat de kat goed kan graven. Fijn, klontvormend grit heeft de voorkeur (1). Graven maakt deel uit van de kat zijn natuurlijke gedragsrepertoire. In houtkorrels en silica korrels kan een kat niet goed graven en daarnaast zijn deze soorten erg scherp voor de pootjes. Datzelfde geldt voor grof kattengrit.

De beste kattenbak is een grote, rechthoekige bak zonder klep

De kattenbak die aan al deze wensen voldoet is de gewone rechttoe, rechtaan kattenbak van een wat groter formaat. De Savic Nestor Jumbo is een voorbeeld van een goede kattenbak wanneer je de klep verwijdert. De afmetingen zijn:  66 x 48 x 46 cm.

Katten zijn graag zindelijk en gebruiken de bak – ook als ze hem niet fijn vinden

Het is een fabeltje dat katten de kattenbak niet gebruiken of direct onzindelijk worden als zij de kattenbak onprettig vinden. Uit onderzoek is gebleken dat de meeste katten graag zindelijk zijn. Ondanks wat veel mensen denken, worden katten dus niet direct onzindelijk wanneer ze ontevreden zijn over hun kattenbak. Ook als ze de kattenbak duidelijk als onprettig ervaren blijven de meeste katten hun kattenbak gebruiken (2). Dat de kat gebruik maakt van zijn bak betekent dus niet automatisch dat hij deze ook prettig vindt. Het betekent alleen dat er niets beters voorhanden is en de kat graag zindelijk blijft.

Signalen die erop wijzen dat je kat de kattenbak of het kattengrit niet prettig vindt

Natuurlijk zijn er wel degelijk katten die onzindelijk worden door een onaangename kattenbak. Die zien we helaas ook veel in onze praktijk. Zonde, want dit is nu juist een van de oorzaken die makkelijk te voorkomen is.

Hoe snel een kat onzindelijk wordt door onprettige kattenbakomstandigheden, is per kat verschillend. De ene kat is hier heel gevoelig voor en plast niet op de bak tenzij de kattenbakomstandigheden optimaal zijn. De ander blijft ondanks een hoge mate van frustratie nog zindelijk. Realiseer je alsjeblieft dat het niet uitmaakt tot welke van de twee groepen je kat behoort, een onaangename kattenbak is altijd heel stressvol voor je kat.

Om deze reden is het ook aan te raden om de kattenbakomstandigheden altijd zo prettig mogelijk te maken voor de kat. Dit geldt natuurlijk als de kattenbak(ken) en het kattengrit nu niet voldoen aan de hierboven opgesomde wensen van de kat. Maar in het bijzonder als je deze signalen herkent.

Deze signalen wijzen erop dat de kat de kattenbak of het kattengrit onprettig vinden:

• Twijfelen voordat de kat de bak ingaat
• De kattenbak meerdere keren in- en uitgaan voordat hij zijn behoefte doet
• Niet graven of begraven van zijn behoefte
• Niet vaak plassen maar wel lange tijd plassen
• Een aantal rondjes draaien in de bak
• Lang ruiken aan de behoefte nadat deze is gedaan
• De kat over de rand plast
• De bak inspecteren maar dan weglopen
• Vegen met de poten over andere voorwerpen dan het grit (wanden van de kattenbak, of de grond en muren in de buurt van de kattenbak bijvoorbeeld)
• Direct de kattenbak uitrennen wanneer hij net is geweest
• Staan op de rand van de kattenbak met een of meerdere poten
• Plassen of poepen net voor de kattenbak
• Als de kat met zijn voorpoten buiten de bak staat terwijl hij bezig
• Schudden van de poten nadat de kat naar de bak is geweest of terwijl hij in de bak bezig is

De juiste kattenbak(ken) voorkomen onzindelijkheid

Onzindelijkheid kent veel verschillende en vaak ook ingewikkelde oorzaken. Prettige kattenbakomstandigheden voorkomen in ieder geval dat je kat in huis gaat plassen doordat hij niet prettig kan plassen of poepen. Ik hoop dat je nu precies weet waar je op moet letten bij het uitkiezen van een nieuwe kattenbak of wanneer je wil veranderen van kattenbakvulling. Heb je een opmerking, een idee, of een vraag na het lezen van deze blog, plaats deze dan in een reactie hieronder! Wil je hulp bij het oplossen van onzindelijkheid dan kun je altijd contact opnemen via het servicegebied.

Bronnen:

1. P.L. Borchelt. Cat elimination behavior problems .Vet. Clin. North Am., 21 (1991), pp. 257-264
2. McGowan, R. T., Ellis, J. J., Bensky, M. K., & Martin, F. (2017). The ins and outs of the litter box: A detailed ethogram of cat elimination behavior in two contrasting environments. Applied animal behaviour science, 194, 67-78.
3. Guy, N. C., Hopson, M., & Vanderstichel, R. (2014). Litterbox size preference in domestic cats (Felis catus). Journal of Veterinary Behavior, 9(2), 78-82.
4. B. Seehuus, M. Mendl, L. Keeling, H. Blokhuis Disrupting motivational sequences in chicks: are there affective consequences?
   Appl. Anim. Behav. Sci., 148 (2013), pp. 85-92
5. Ellis, J. J., McGowan, R. T. S., & Martin, F. (2017). Does previous use affect litter box appeal in multi-cat households?. Behavioural processes, 141, 284-290.
6. Villeneuve-Beugnet, V., & Beugnet, F. (2018). Field assessment of cats’ litter box substrate preferences. Journal of Veterinary Behavior, 25, 65-70.
7. Rochlitz, I. (2009). Basic requirements for good behavioural health and welfare in cats. In BSAVA Manual of canine and feline behavioural medicine (pp. 35-48). BSAVA Library.
8. Neilson, J. (2004). Thinking outside the box: feline elimination. Journal of Feline Medicine and Surgery, 6(1), 5-11.