Hitte en je kat, een veelbesproken combinatie. Er zijn verschillende adviezen over wat je moet doen om je kat te ondersteunen bij warmte. Is dat eigenlijk wel nodig, want de kat is van oorsprong toch een woestijndier? Hij staat hierom ook bekend als een dier dat goed kan omgaan met warmte en hitte. Iedere kattenliefhebber weet dat katten échte zonaanbidders zijn en graag op warme plekjes liggen. Dat klopt ook wel.

Dat is ook de reden waarom je kat snel je zitplek inpikt zodra je even opstaat. Want dat door je billen voorverwarmde plekje ligt toch het allerlekkerst. Veel katten houden ervan om bij de kachel te liggen of bovenop je. En er zijn zelfs katten die nog onder de dekens kruipen terwijl het buiten erg warm is.

Toch is er één maar. Of nee, eigenlijk zijn er een paar. Een kat kan inderdaad goed tegen warmte, maar kan niet veel beter met hitte omgaan dan de mens. De manieren die de kat van nature gebruikt om met warmte om te gaan, werken namelijk niet zo goed in onze woonkamers. En we hebben in Nederland natuurlijk ook geen woestijnklimaat. Dat betekent dat de Nederlandse kat te maken heeft met heel andere soort weersomstandigheden dan waar hij eigenlijk voor gemaakt is.

Extra voorzichtigheid is ook geboden bij (half)langharige katten zoals de Heilige Birmaan en de Ragdoll. Bij katten met een platte snuit zoals de Pers. En bij te dikke katten en zieke katten, alsmede oudere katten en kittens. Deze katten kunnen wat minder goed tegen de warmte.

Daarom is het tóch heel verstandig om je kat goed in de gaten te houden tijdens de warme zomerdagen en voorzorgsmaatregelen te nemen.

De kat als woestijndier in het Nederlandse klimaat

De kat is van oorsprong een woestijndier waardoor hij goed tegen warmte kan. Om deze reden wordt er regelmatig beweerd dat je dus ook niks extra’s hoeft te doen voor je kat tijdens warme zomers.

En dat laatste is te kort door de bocht, want het woestijnklimaat verschilt heel erg van het Nederlandse klimaat. In de woestijn varieert de luchtvochtigheid bijvoorbeeld overdag van 10 tot 30 procent terwijl die in Nederland rond de 60 en 90 procent ligt. In de woestijn is de lucht dus erg droog, terwijl de lucht in Nederland juist vochtig is. 

Dieren kunnen beter tegen een hoge temperatuur wanneer de luchtvochtigheid juist laag is. Bij een hoge luchtvochtigheid en weinig wind kan zweet of speeksel niet goed verdampen omdat de lucht al zo vochtig is. Oftewel, hoe droger de lucht is, hoe beter dieren met de warmte kunnen omgaan.

De kat is ook een dier dat zichzelf afkoelt door de verdamping van zweet. De zweetklieren van een kat bevinden zich slechts op een paar haarloze plekjes, zoals de voetzooltjes, lippen, kin en op de huid rond de anus. Zweten via de pootkussentjes is geen hele efficiënte manier om af te koelen. En in Nederland hebben we ook nog te maken met een hele vochtige lucht waardoor katten veel lastiger kunnen afkoelen door te zweten dan in die droge woestijn.

Een kat heeft ook last van hitte

En er is nog een groot verschil. Omdat er niets in de woestijn is om warmte vast te houden zoals planten of andere objecten die de warmte opnemen, koelt het in de woestijn ‘s nachts drastisch af. Soms vriest het er zelfs. Veel woestijndieren zijn daarom met name tegen de schemering en ’s nachts actief. Van nature is de kat ook het meest actief tegen de schemering.

Maar tijdens de meest warme dagen in Nederland, koelt het ook ’s nachts weinig af. De weersomstandigheden in Nederland zijn dus weinig vergelijkbaar met de leefomgeving van de kat zijn voorouders.

Het lijkt daarom aannemelijk dat dit invloed heeft op hoe de kat ‘onze’ warmte ervaart. Hoe warmer het is, hoe hoger de luchtvochtigheid en hoe minder wind er is, hoe lastiger de kat zijn warmte kwijt kan.

En hoewel dit voor een gezonde, volgroeide kat wellicht niet gelijk heel gevaarlijk is, is het niet zo gek om er vanuit te gaan dat dit – net als voor ons mensen – op zijn minst heel oncomfortabel is.

Niks doen tijdens zomerse hitte omdat je kat een woestijndier zou zijn, lijkt daarom ook niet zo’n best advies.

Daarnaast wordt er beweerd dat de kat zich prima aan hitte weet aan te passen. Dat hij van nature allerlei maniertjes heeft om zichzelf af te koelen. En dat klopt gedeeltelijk ook wel. Maar die aangeboren afkoelstrategieën werken vooral goed in een natuurlijke omgeving.

Hoe koelt een kat met hitte zichzelf af?

Katten regelen de lichaamstemperatuur van binnenuit. Warmte van de stofwisseling wordt gebruikt om de lichaamstemperatuur steeds rond de 38.0°C tot 39.5°C te houden. Overtollige warmte moet de kat kwijt kunnen om oververhitting te voorkomen.

Hoe goed een dier met warmte kan omgaan hangt af van zijn grootte en hoe effectief zijn afkoelingsstrategieën zijn. Wanneer de buitentemperatuur stijgt, beginnen mensen flink te zweten, zullen honden hijgen, maar wat doen katten ? Omdat zweten via de pootkussentjes niet de meest efficiënte manier is om af te koelen, schudden katten nog een oplossing uit hun mouw: katten stoppen met bewegen, voor een deel dan.

Van nature zijn katten minder actief bij warm weer

Katten hebben verschillende manieren om koel te blijven. Een van hun tactieken is om hun gedrag aan te passen.

Ze houden zich bijvoorbeeld zoveel mogelijk kalm overdag. Door zo weinig mogelijk te bewegen en veel te slapen, vermindert de ademhaling en hartslag en besparen ze water en energie. De meeste katten beperken hun activiteit tot in de schemering of in de koelere avonduren. Met warmer weer eten katten daarom ook minder.

Van nature zijn katten bij schemering en ’s nachts het meest actief. Maar wij kattenbaasjes vinden een kat die ’s nachts tot leven komt nou niet zo prettig. Want dat is het moment dat wij willen slapen. En dús leren we al onze huiskatten van kleins af aan een andere dagstructuur aan. We vinden het veel fijner als de kat vooral overdags actief is en niet ’s nachts.

Een deel van de katten ligt desondanks tijdens warmte overdags voor pampus. Maar een ander deel houdt zich niet zo goed aan de regel van —je—overdags—tijdens—hitte—koest—houden— en loopt lekker in de volle zon te banjeren. Vooral kittens — die energie voor tien hebben — moet je goed in de gaten houden. Sommige katten zul je dus echt huisarrest moeten geven op het heetste moment van de dag om te voorkomen dat ze oververhitten.

En als je soms dacht dat de middaghitte rond 12:00-13:00 het heetst is, dan heb je het mis. De hoogste temperaturen worden namelijk bereikt op warme en zonnige dagen in de late namiddag tussen 17 en 18 uur.

Aangezien het in Nederland tijdens de warmste dagen ’s avonds en ’s nachts nauwelijks afkoelt, is deze afkoelingsstrategie dus niet zo effectief als in de woestijn.

De kat gebruikt zijn vacht om af te koelen tijdens hitte

De vacht van een kat werkt als een soort isolatielaag. En deze isolatie is niet alleen belangrijk om je kat in de winter lekker warm te houden.

Deze isolatie zorgt er ook voor dat je kat langer koel blijft in de warme zomermaanden. De kat regelt zijn lichaamstemperatuur door de haren van de vacht open te zetten bij warmte en zal ze juist sluiten bij kou.

Daarom wil je een kat ook niet kaalscheren tegen de warmte. Een kat heeft zijn vachtje juist hard nodig om af te kunnen koelen bij hitte.

Een kat zoekt koele materialen op tijdens hitte

Door zichzelf niet bloot te stellen aan hoge temperaturen bespaart de kat water en energie. Daarom zullen katten instinctief plekken zoeken die koeler zijn. Geleiding geeft katten de mogelijkheid om zichzelf af te koelen via contact met voorwerpen die een lagere temperatuur hebben.

Dat is de reden waarom sommige katten koele keuken- en badkamertegels opzoeken wanneer het warm is. Of languit op de koele vloer gaan liggen.

Zorg er dus altijd voor dat je kat koelere plekken, zoals de badkamer kan opzoeken. Een verkoelende mat (koelmat) werkt vergelijkbaar maar nog effectiever.

Je kat wast zichzelf vaker tijdens de hitte om af te koelen

Door zichzelf uitvoerig te wassen bootsen katten zweten na, een proces waarbij verdampend lichaamsvocht wordt gebruikt voor verkoeling. De kat gebruikt hiervoor zijn eigen speeksel dat hij diep in zijn vacht aanbrengt met zijn tong. Verdamping van het speeksel kost veel warmte wat voor verkoeling zorgt. Ook om deze reden wil je de vacht van je kat niet afscheren tijdens de warmere dagen.

Door anders te liggen koelt de kat zichzelf ook (wat) af

Ook de lichaamshouding kan de kat helpen af te koelen. Als jouw kat er op een warme zomerdag als een vloerkleedje bij ligt, dan is dat met een goede reden.

Door lang uitgerekt te liggen kan de wind goed over elk plekje van zijn lichaam waaien. De wind stimuleert de stromende lucht waardoor de kat sneller zijn warmte kwijtraakt. Katten die het erg warm hebben, liggen vaak languit met uitgestrekte pootjes.

De schaduw binnenshuis geeft geen verkoeling voor je kat tijdens hitte

In principe zal een kat zelf verkoeling opzoeken wanneer dat nodig is en aanwezig is. In een natuurlijke setting zoeken katten hun toevlucht in rotsspleten en uitsteeksels, grotten en zoeken ze de schaduw op van struiken en bomen. Het verkoelende effect van de schaduw van bomen kan de gevoelstemperatuur verlagen met 7 tot 15 °C! In een natuurlijke setting is dat dus een hele goede manier voor katten om af te koelen.

De huiskat zoekt binnenshuis vergelijkbare beschaduwde plekjes op; hij zoekt de niets verkoelende schaduw op van de eettafelstoel, achter of in een kast of onder de bank. Dat deze verkoelingsstrategie binnenshuis — waar het overal even warm is — geen zin heeft, dat weet een kat niet.

In de natuur geeft een boom echt lekker veel schaduw en koelte. De eettafelstoel of de ruimte onder de bank doet dat niet. Dit natuurlijke instinct komt de huiskat dus niet ten goede! Het is dus echt verstandig om hem hierbij te helpen. 

Is het nodig om de kat verkoeling te bieden met hitte?

Het antwoord op deze vraag is een volmondig: “JA”. De huiskat is een prachtig roofdier dat veel van zijn natuurlijke instincten heeft behouden. Maar daarnaast is het belangrijk om je te realiseren dat het leven van de huiskat niet één op één te vergelijken is met dat van zijn voorouders.

Een huiskamer is een heel andere leefomgeving dan de natuur. En het klimaat van Nederland is niet te vergelijken met dat van de woestijn. De aangeboren manieren waarover katten beschikken om met warmte om te gaan zijn niet altijd even nuttig in onze woonkamers!

Er zijn nog meer redenen waarom je een kat in de gaten wil houden tijdens warmte en ze liever wel wil ondersteunen.

Veel katten vinden de ventilator of airco eng

Katten zouden katten niet zijn als ze niet vreselijk eigenwijs zouden zijn, ook tijdens hitte. Zet je een ventilator voor ze neer, lopen ze er hard voor weg.

Voor een kat is een ventilator namelijk een vreemd voorwerp dat snel en raar beweegt, veel herrie maakt en harde wind blaast over hun delicate vachtje.

De kat zal hier dus op zijn minst – op zijn eigen tempo – aan moeten wennen. Zet deze dan ook liever niet direct op de kat, maar geef de kat de mogelijkheid om in de luchtstroom te gaan zitten wanneer hij dat wil. Hou er ook rekening mee dat er katten zullen zijn die nooit wennen aan “dat enge ding”. Dat geldt vooral voor katten die snel schrikken of erg gevoelig reageren op geluiden, zoals vroeggescheiden katten.

De kat is een gewoontedier en zoekt zijn favoriete plekken op

Katten zijn gewoontedieren die niet zo snel van hun dagelijkse routine afwijken, soms moet je ze een beetje helpen om de verstandigste keuze te maken.

Aangezien ze het weerbericht niet hebben meegekregen zullen ze geneigd zijn om op hun favoriete plekken te gaan liggen — ook wanneer dat precies de plekken zijn waar de temperatuur het hoogst wordt — bijvoorbeeld op zolder of dat ene plekje in de middagzon.

Wanneer hun lievelingsplek 42 graden wordt, is het echt geen gek idee om ze een koeler alternatief aan te bieden. Probeer hierbij dwang altijd te voorkomen, hier zijn katten allergisch voor. Hoe meer je dwingt, hoe groter de weerstand zal zijn.

Lok de kat daarentegen met iets lekkers of met een speeltje naar een geschiktere plek. Om deze plek aantrekkelijker te maken kun je er een lekkere koelmat neerleggen. Een koelmat zeg je, maar hoe werkt dat dan? Dat is een terechte vraag.

Zo werkt een koelmat

Hoe een koelmat werkt, hangt af van het soort koelmat dat je koopt. Er zijn simpele varianten die je vult met kraanwater en in de koelast of vriezer legt. Andere koelmatten zijn gevuld met speciale zelfkoelende gels die langer koel blijven.

Er bestaan koelmatten die je zelf moet vullen met water 

Een koelmat die je zelf moet vullen met water is de simpelste en voordeligste optie. Deze blijven niet heel lang koel en zijn vaak ook ijskoud wat de meeste dieren niet het allerprettigst vinden.

Varianten die je moet voorkoelen

Koelmatten die je moet voorkoelen werken als vrieselementen. De koelmatten die je eerst moet voorkoelen, maak je koud door hem in de koelkast of in de vriezer te leggen.

Zelfkoelende koelmatten

De gel in een zelfkoelende koelmat is op waterbasis waaraan een polymeer is toegevoegd. Een polymeer is een chemisch stofje dat van eigenschappen veranderd zodra er druk op wordt uitgeoefend. Oftewel, wanneer de kat op de koelmat gaat liggen of zitten, wordt de gel geactiveerd. In geactiveerde vorm neemt de gel warmte op.

De mat bevat voornamelijk water waaraan een verdikkingsmiddelen zijn toegevoegd en bevatten een zogenaamde waterlock is toegevoegd. Deze gel neemt de lichaamswarmte van de kat op en geeft deze weer af door verdamping. Deze eigenschap houdt ongeveer drie uur aan. Wanneer hij 15-30 minuten niet gebruikt wordt, heractiveert de gel in de koelmat weer. De koelmatten zijn verkrijgbaar in verschillende afmetingen en worden als veilig beschouwd.

De matten zijn niet bestand tegen kattennagels of hondentanden. Maar de gel van de koelmatten zijn gemaakt van dier-veilige middelen en worden beschouwd als niet-giftig. Een lekkende mat kan dus geen kwaad, maar kun je natuurlijk beter wel weggooien. Een kapotte koelmat loopt leeg en werkt dan niet goed meer.

Ook een koelmat kan een kat op het eerste gezicht maar een vreemd ding vinden. Je kunt daarom de kat er het beste een keer naartoe lokken met een lekker snoepje. Wanneer de kat op de koelmat gaat staan komen de pootjes in contact met de koele stof. De kat kan zo zelf ervaren wat de koelmat doet en hoe dat voelt.

Conclusie en 18 tips om je kat bij hitte te helpen

In Nederland heerst geen woestijnklimaat, waardoor katten te maken krijgen met weersomstandigheden waar ze niet voor gemaakt zijn. Katten hebben allerlei aangeboren maniertjes om goed met warmte om te gaan in de natuur, maar binnenshuis werken die niet zo goed. Katten zien het weerbericht niet en zijn gewoontedieren waardoor ze niet altijd de handigste keuzes maken. Hou je kat daarom goed in de gaten en neem voorzorgsmaatregelen.

Wat je kan doen bij hitte om je kat te helpen:

1. Hou goed in de gaten of je kat zich kalm houdt tijdens de zomerhitte.
2. Haal katten naar binnen tijdens het heetste moment van de dag (zeker bij temperaturen rond de 38°C).
3. Zorg voor voldoende schaduw in de tuin, op het balkon of in de kattenren.
4. Zorg voor een goede hygiëne: restjes natvoer haal je direct weg om bederving te komen. Voorkom dat dierlijke vetten (in brokjes) ranzig kunnen worden in de volle zon. En hou de kattenbak schoon. Uitwerpselen of vlees trekken vliegen en ander ongedierte aan die hierin eitjes leggen.
5. Stimuleer je kat om voldoende (extra) te drinken en plaats eventueel een kattenfontein als je kat een voorkeur voor stromend water heeft
6. Ook katten kunnen verbranden in de zon, bescherm gevoelige neusjes en dunbehaarde delen met zonnebrandcreme speciaal voor katten.
7. Hou speelsessies kort en kies hier een koeler moment en koelere plek voor uit.
8. Pas op dat katten niet (per ongeluk) opgesloten worden in ruimtes zonder ventilatie zoals de serre, een caravan of het tuinhuis. Dit soort ruimtes worden heel snel, veel te heet.
9. Geef meer natvoer zodat je kat meer vocht binnenkrijgt en voeg eventueel een extra scheutje water toe.
10. Kies voor vloeibare snacks, kattensoep of een kattenijsje als tussendoortje.
11. Als je kat het erg heet heeft maak de kop, hals, oren en poten dan nat met een lauwwarme, vochtige handdoek.
12. Hou de kattenvacht in tact (niet scheren).
13. Voorzie je kat van toegang tot de koelste materialen in huis (bv badkamertegels, gootsteen).
14. Geef je kat een koelmat (in zijn mandje) om af te kunnen koelen.
15. Je kat moet de zon kunnen ontlopen, hou gordijnen het liefst allemaal dicht.
16. Lok je kat naar koelere plekjes met wat lekkers als hij die niet zelf opzoekt.
17. Geef je kat tijd om te wennen aan de airco of de ventilator.
18. Herken oververhitting en raadpleeg de dierenarts: rode slijmvliezen (in de bek), snel ademen of hijgen, sloom, kwijlen, braken of diarree.

Bestel een koelmat in onze webshop en hou je kat comfortabel, ook op de warmste dagen!

Wist je dat natuurlijke schapenwol je kat ook koel houdt?

Het gaat misschien geheel tegen je gevoel in, maar natuurlijke wol heeft sterk verkoelende, ventilerende en vochtabsorberende eigenschappen. Hierdoor kun je dus ook in de zomer gerust een wollen kleedje of mandje voor je kat neerleggen of neerzetten om het hem comfortabeler te maken. Dit geldt wel alleen voor 100% natuurlijke wol. Synthetische wol heeft deze eigenschappen niet.

Hieronder zie je enkele voorbeelden van de mooie, handgemaakte kleedjes en mandjes die we in onze webshop aanbieden.